واکاوی پیشران های مؤثر بر توسعه گردشگری کلانشهر رشت مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خورازمی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خورازمی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری، گروه مدیریت، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه خزر، باکو، جمهوری آذربایجان

چکیده

مطالعات آینده پژوهی با صنعت گردشگری می‌تواند جایگاه درخوری برای پژوهش در عرصه گردشگری شهری پدید آورد. پژوهش حاضر در پی واکاوی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری شهر رشت با رویکرد آینده‌پژوهی است. تحیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات و نتایج نهایی، پژوهشی کیفی محسوب می‌شود. برای انجام این پژوهش ابتدا 34 عامل به عنوان عوامل اصلی در غالب 5 بعد(زیست محیطی، اجتماعی-فرهنگی، برنامه‌ریزی-نهادی، زیرساختی-رفاهی، اقتصادی) استخراج شد و سپس با استفاد از روش دلفی عوامل پیشران شناسایی شدند. جهت تحلیل داده‌ها از روش تحلیل اثرات متقابل در نرم افزار MICMAC استفاده شد. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که باتوجه به وضعیت پراکندگی متغیرها، توسعه گردشگری کلانشهر رشت ناپایدار است. در ادامه رتبه‌بندی عوامل کلیدی صورت گرفت که متغیرهای توسعه روابط با همسایگان، حیات جانوری، وجود مراکز خرید، به ترتیب در رتبه‌های اول تا سوم قرار گرفتند. طبق بررسی‌های صورت گرفته در این حوزه، تاکنون مطالعه‌ای در ارتباط با آینده‌پژوهی توسعه گردشگری محدوده مورد مطالعه صورت نگرفته است، در نهایت چهار سناریو برای وضعیت آینده توسعه صنعت گردشگری کلانشهر رشت ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the effective propellants of tourism development in Rasht metropolis based on future studies approach

نویسندگان [English]

  • Farhad Javan 1
  • Sirous Hojjat 2
  • Mohammad Seyfizadeh 3
1 PhD in Human Geography, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 PhD Student of Geography and Rural Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 PhD Student, Department of Economics and Management, Economics and Management Faculty, Khazar University, Baku, Azerbaijan Republic
چکیده [English]

linking of futures studies with the tourism industry can create a suitable position for research in the field of urban tourism. The present study is seeking to analyze of key affecting propellants on the development of tourism in Rasht city with future studies approach. The present study in terms of purpose is qualitative and in terms of data collection method and final results is applied. To conduct this research, 34 factors were extracted as the main factors in 5 dimensions (environmental, socio-cultural, planning-institutional, infrastructure-welfare, economic) and Then the propellants factors were identified by using the Delphi method. For data analysis, the interaction analysis method was used in MICMAC software. The results of the study indicate that due to the distribution of variables, tourism development in the Rasht metropolis is unstable. Then the key factors were ranked that the variables of development of relations with neighbors, animal life, the existence of shopping centers, were ranked first to third, respectively. According to the studies conducted in this field, so far no study has been conducted in relation of tourism development futures studies in the studied area. Finally, four scenarios were presented for the future studies of the tourism industry in the Rasht metropolis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tourism Development
  • Rasht metropolis
  • Future Studies
  • Key Propellants

مراجع

احمدی فرد، نرگس؛ ده زاده سیلابی، پروین (1398). «تعیین پیشران‌های کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان مازندران)». نشریه جغرافیا و پایداری محیط، 9(1)، 89-73.
امیری فهلیانی، م. (1399). آینده‌پژوهی با رویکرد سناریونویسی تأثیرات جغرافیای رفتاری بر گردشگری در مواجهه با بیماری‌های واگیردار و COVID-19. مطالعات مدیریت گردشگری (مطالعات جهانگردی), 15(ویژه‌نامه ), 179-216.
بهشتی، محمدباقر، زالی، نادر (1390). «شناسایی عوامل کلیدی توسعه منطقه­ای با رویکرد برنامه­ریزی بر پایه سناریو: مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی». فصلنامه برنامه­ریزی و آمایش فضا، 15(1)، 41ـ 63.
تیموری، ایرج (1394). «وقوع بحران‌های سیاسی-اجتماعی و اثرات آن بر درآمد حاصل از گردشگری نمونه موردی: کشورهای ایران، ترکیه، مصر». فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، 5(20)، 14-1.
تقوایی، مسعود؛ حسینی خواه، حسین (1396). «برنامه­ریزی توسعه صنعت گردشگری مبتنی بر روش آینده‌پژوهی و سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر یاسوج)». مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 6(23)، 30-8.
حسنی، علی؛ رحیم­زاده، معصومه (1398). « آینده‌نگاری صنعت گردشگری در شهر تهران». نشریه گردشگری شهری، 6(1)، 148-135.
رحیمی پور، بهاره، ظاهری، محمد، کریم زاده، حسین. (1399). شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی مؤثر بر توسعه پایدار گردشگری روستایی با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری شهرستان سقز). برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری. 9(35), 90-111.
زالی، نادر. عطریان، فروغ (1395). «تدوین سناریوهای توسعه گردشگری منطقه‌ای بر اساس اصول آینده‌پژوهی (موردمطالعه: استان همدان)». مجله آمایش سرزمین. 8(6)، 131-107.
زالی، نادر (1388). «آینده‌نگاری توسعة منطقه­ای با رویکرد برنامه‌ریزی سناریو مبنا (نمونة موردی: استان آذربایجان شرقی)». رساله دکتری، رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز.
ساسان پور، فرزانه، حاتمی، افشار، بابایی، شایان (1396). «آینده‌پژوهی حباب شهرنشینی در کلان‌شهر تهران». نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 7(47)، 189-171.
علی اکبری، اسماعیل؛ پوراحمد، احمد و جلال آبادی، لیلا (1397). « شناسایی پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده‌پژوهی». فصلنامه گردشگری و توسعه، 7(1)، 178-156.
مهرنواز، پ. زیویار، پ. پروانه، عزت پناه و بختیار. (2021). تبیین پیشران‌های مؤثر بر توسعه گردشگری شهرستان دماوند با رویکرد آینده‌پژوهی. فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 13(1), 56-72.‎
نصر، طاهره (1398). «شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر گردشگری در کلان‌شهر شیراز با رویکرد آینده‌پژوهی». نشریه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 10(37)، 66-55.
نوربخش، سیدمرتضی و اکبرپور سراسکانرود (1389). «نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی کلان‌شهرها». ویژه‌نامه اقتصاد شهری، زمستان، 34-20.
هاشم­پور، فهیمه؛ لحمیان، رضا؛ براری، معصومه (1391). «بررسی اثرات اقتصادی و زیست‌محیطی گردشگری شهری از دیـدگاه شهروندان (مطالعه موردی: شهر بابلسر)». فصلنامه اکوسیستم­های طبیعی ایران، 3(1)، 63-49.
 
Asan, seyda serdar, Umut asan, 2007, “Qualitative cross-impact analysis with time consideration”, Technological forecasting and social change, Vol 74
Amer, M. Daim, T. U. & Jetter, A. (2013). A review of scenario planning. Futures, 46, 23–40.  https://doi.org/10.1016/j.futures.2012.10.003.
Ata. G. G, Parvin. D. & Maryam. G, (2016) Ranking Tourism Attractions Based on Potential to Attract Tourists by Using Numerical Taxonomy Model (Case: City of Khoy), Urban Economics and Management, Vol.5, No.4, pp.119- 132.
Dator, J. (2007). What futures studies is, and is not. University of Hawaii, Hawaii Research Center for Futures Studies. Retrieved from http://futures.hawaii.edu/publications/futures.
Godet. Michel, 2008, “Strategic Foresight”, Lipsor Working Paper, France, Paris.
Grayson, L. E. (1987). Who and How in Planning for Large Companies: Generalizations from the Experiences of Oil Companies. Springer.
Jonas, A. Mansfeld, Y. Paz, S. & Potasman, I. (2011). Determinants ofHealth risk perception among low-risk-taking tourists traveling to developing countries. Journal of Travel Research, 50(1), 87–99.
Kosow, H. & Gaßner, R. (2008). Methods of Future and Scenario Analysis.
Mai, T. & Smith, C. (2018). Scenario-based planning for tourism development using system dynamic modelling: A case study of Cat Ba Island, Vietnam. Tourism Management, 68, 336-354.
Martin, B. (1995). Foresight in science and technology. Technology Analysis and Strategic Management, 24(8), 68-139.
Martin, B. & Johnston, R. (1999). Technology foresight for wiring up the national innovation system: experiences. In Britain, Australia and Newzealand. Technological Forecasting and Social Change, 60(1), 37-60.
Martelli, A. (2014). Models of Scenario Building and Planning: Facing Uncertainty and Complexity.Springer.
Melichová, K. & Majstríková, L. (2017). Is rural tourism a perspective driver of development of rural municipalities? The case of Slovak Republic. Acta Regionalia ET Environmentalica, 14(1), 1-6.
Pongthanaisawan, J. Wangjiraniran, W. Chuenwong, K. & Pimonsree, L. (2018). Scenario Planning for Low Carbon Tourism City: A Case Study of Nan. Energy Procedia, 152, 715-724.
Risteskia, M. Kocevskia, J. & Arnaudov, K. (2016), Spatial Planning and Sustainable Tourism as basis for Developing Competitive Tourist Destinations, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 44, PP. 375-386.
Shin, T. Hong, S. & Grupp, H. (1999). Technology foresight activities in Korean and countries closing the technology gap. Technological Forecasting and Social Change, 60(1), 71-84.
Slaughter, R. A. (2002). Futures studies as a civilizational catalyst. Futures, 34(3–4), 349–363. https://doi.org/10.1016/S0016-3287(01)00049-0.
Sharma, G. D. Thomas, A. & Paul, J. (2021). Reviving tourism industry post-COVID-19: A resilience-based framework. Tourism management perspectives, 37, 100786.
Schorner, B. (2010), Sustainable Mountain Tourism Development Illustrated in the Case of Switzerland, Sustainable Mountain Tourism Development Illustrated in the Case of Switzerland, PP. 87-108.
UNWTO. (2017) Tourism Highlights.
Varum, Celeste Amorim. & Melo, Carla. & Alvarenga, António. & Carvalho, Paulo Soeiro de. (2011) Scenarios and possible futures for hospitality and tourism, Foresight, Vol.13, No.1, pp. 19-35.
Von Stackelberg, P. & McDowell, A. (2015). What in the world? Storyworlds, science fiction, and futures studies. Journal of Futures Studies, 20(2), 25–46.
World Tourism Organization. (2013) UNWTO Annual Report 2012, UNWTO, Madrid.
Wanner, A. Pröbstl-Haider, U. & Feilhammer, M. (2021). The future of Alpine pastures–Agricultural or tourism development? Experiences from the German Alps. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 35, 100405.
Yeoman, Ian. (2012) 2050 – Tomorrow’s tourism. Bristol: Channel View Publications.
Zegras, C. & Rayle, L. (2012). Testing the rhetoric: An approach to assess scenario planning’s role as a catalyst for urban policy integration. Futures, 44(4), 303–318.
پژوهش های برنامه و توسعه
دوره 2، شماره 2
شهریور 1400
صفحه 161-186

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار