شناسایی نظریۀ اسلامی پیشرفت با تأکید بر ارکان، ابعاد و مؤلفه‌ها از دیدگاه رهبر معظم انقلاب (با استفاده از تکنیک داده بنیاد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌‏آموختۀ دانشگاه عالی دفاع ملی ـ دانشکدۀ مدیریت راهبردی، تهران، ایران.

چکیده

طراحی و تدوین الگوی اسلامی-‏ایرانی پیشرفت، به فرمودۀ رهبر معظم انقلاب «دستور کار قطعی نظام جمهوری اسلامی می‏‌باشد و تولید الگوی پیشرفت اسلامی-ایرانی، لازمۀ تحقق تمدنِ اسلامی است که این الگو، نیازمند به نظریۀ اسلامی پیشرفت می‏‌باشد». این پژوهشِ بنیادی و کاربردی، از روش آمیخته (کیفی و کمّی) بهره برده و هدفِ پژوهش «شناسایی نظریۀ اسلامی پیشرفت» است. اجزای نظریۀ موصوف، شامل: مفهوم، اهداف، ارکان، ابعاد و مؤلفه‏‌های پیشرفت از بیانات و مکتوبات رهبر معظم انقلاب و با بهره‏‌گیری از ابزار نظریۀ داده‏‌بنیاد (گراندد تئوری) و استفاده از نرم‌‏افزار‏های حدیث ولایت و مَکس‌‏کیُودا استخراج و مورد تجزیه‏‌وتحلیل  قرار گرفته و سپس، نظریۀ اسلامی پیشرفت ارائه شده است. در این مقاله، به اهداف پیشرفت اشاره شده و ارکان پیشرفت، شامل: ایمان، علم، عدالت، وحدت و امنیت، و ابعاد ده‌‏گانه و 34 مؤلفۀ پیشرفت ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Theory of Islamic Progress - Emphasizing the Goals, Pillars, Dimensions According to the Supreme Leader’s Assertions (Grounded Theory Research Method)

نویسنده [English]

  • Saeed Vakili
PhD Graduate, Supreme National Defense University, Faculty of Strategic Management, Tehran, Iran.
چکیده [English]

As for the design and formulation of the Iranian Islamic progress model, the Leadership has asserted that “the model design should be implemented and the production of this model for the creation of Islamic civilization is necessary. This model requires to the theory of Islamic progress.” Hence, the purpose of this paper is to identify the theory of Islamic progress. To this end, Maxqda software has been used to analyze the written and verbal assertions of the Supreme Leader; As a result, the concept of progress, progress goals, dimensions of progress, and progression components have been identified. The pillars of progress include faith, science, justice, unity, and security, and 10 dimensions and 34 components were obtained accordingly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theory of Islamic Progress
  • Iranian Islamic Progress Model
  • Grounded Theory

منابع

1.کتاب

امیدی، مهدی. (1392)، مبانی روش‏‌شناسی الگوی اسلامی‏‌-‏ایرانی پیشرفت. گردآوری: علی‏‌اکبر ناسخیان، سعید وکیلی و حمیرا حافظ‌‏امینی، گفتارهایی در مفاهیم، مبانی و روش شناسی الگوی اسلامی‏-ایرانی پیشرفت، تهران: معاونت برنامه‌‏ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌‏جمهور.
افروغ، عماد. (1389)، الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت چه پیش‏فرض‏‌هایی را در درون خود نهفته دارد، تهران: مرکز الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت.
پژوهشگاه ‏فرهنگ‏ و اندیشۀ‏اسلامی. (1391)، نظام محورهای کلان و موضوعات پژوهشی الگوی اسلامی‏-ایرانی پیشرفت، تهران: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
چهاردولی، عباس. (1394)، ارائۀ الگوی مهندسی فرهنگی راهبردی با رویکرد سیستمی بر مبنای اندیشه‏‌های راهبردی مقام معظم رهبری، حضرت امام خامنه‏‌ای، کاربستی عملیاتی در کاربردی‌‏سازی علوم انسانی اسلامی، نخستین کنگرۀ بین‌‏المللی علوم انسانی اسلامی، تهران: آفتاب.
خسروپناه، عبدالحسین و بانی، عبدالله. (1392)، تأملی بر مبانی نظریه‌‏پردازی غرب و الگوی اسلامی-‏‏ایرانی پیشرفت و ضرورت آن در حوزۀ رهبری سازمانی، مندرج در: کتاب دومین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت (مفاهیم، مبانی و ارکان پیشرفت)، تهران: نشر الگوی پیشرفت.
خمینی(ره)، روح‏‌الله. (1382)، صحیفۀ نور، تهران: دفتر حفظ و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ 3، جلد 8.
خیل‏تاش، شهرام. (1384)، کارکردهای نظام سیاسی در فرآیند توسعه در اندیشه‏‌های دکتر حسین عظیمی آرانی، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌‏ریزی کشور.
دانشنامة جهان اسلام/زیر نظر غلامعلی حدادعادل. (1375)، دانشنامة جهان اسلام، تهران، انتشارات بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.
دهخدا، علی‌‏اکبر. (1372)، لغت‏نامه، زیر نظر محمّد معین و سید جعفر شهیدی، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، جلد دوم و دهم.
رشاد، علی‌‏اکبر. (1389)، نظریۀ ابتناء، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
رفیعی‏‌آتانی، عطاالله، اعرافی، علی‌رضا، موسویان، سیدعباس و العالم‌‏چودری، مسعود. (1394)، نظریه و کتابی در عالی‌‏ترین سطح علم و تحقیق برای انتخاب و معرفی نظریه‏‌های برتر در عرصۀ علوم انسانی، تهران: آفتاب توسعه.
مدرسی، منصور. (1385). فرهنگ توصیفی واژگان برنامه‏‌ریزی و توسعه، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌‏ریزی کشور، چاپ اول.
مرکز الگوی‌‏اسلامی‏-ا‌یرانی پیشرفت. (1400). سند الگوی اسلامی‏-ایرانی پیشرفت، تهران: مرکز الکوی اسلامی‏-ایرانی پیشرفت.
مرکز‏الگوی‌‏‏اسلامی‏-‏‏ایرانی‏ پیشرفت. (1394)، پیش‌‏نویس الگوی پایۀ پیشرفت (نقدها و نظرها)، تهران: مرکز الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت.
مرکزالگوی‌‏اسلامی‏-‏‏ایرانی‌‏پیشرفت. (1394)، پیش‌‏نویس پیشنهادی مبانی الگوی اسلامی‏-ایرانی پیشرفت، تهران: مرکز الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت.
مرکزالگوی‌‏اسلامی‏-‏‏ایرانی‌‏پیشرفت. (1394)، پیش‌‏نویس سند مبانی عام پایه‌‏ای الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت- نسخۀ پیشنهادی د، تهران: مرکز الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت.
مرکزالگوی‌‏اسلامی-ایرانی‏‌پیشرفت. (1391)، چیستی و مفهوم الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و نقشۀ راه و فرآیند طراحی، تدوین، تصویب و پایش الگو، تهران: مرکز الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت.
مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. (1388)، الگوی مطلوب توسعه (الگوی توسعۀ اسلامی- ایرانی)، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
معاونت امور فنی (1383). فرهنگ واژگان نظام فنی و اجرایی کشور، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‏‌ریزی کشور، چاپ اول.
معین، محمد. (1342). فرهنگ فارسی، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر، جلد 1 و 2.
مؤسسۀ مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام. (بی‏تا)، روش تولید علم و نظریه‌پردازی و معیارهای ارزیابی فرضیه‏‌ها و نظریه‏‌ها، مشهد: مؤسسۀ مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.
میر، جرالد. (1378)،‏ مباحث اساسی اقتصاد توسعه، ‏(مترجم: غلامرضا آزاد ارمکی)، تهران، ‏نشر نی.
میرباقری، سیدمحمدمهدی. (1392)، روش و منبع تولید الگوی پیشرفت. دومین کنفرانس الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت(مفاهیم، مبانی و ارکان پیشرفت)، تهران: نشر الگوی پیشرفت.
نبوی، سیدمرتضی و ملایری، محمدحسین. (1392)، مفهوم شناسی نظریه‌‏پردازی الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت، گردآوری: علی‏‌اکبر ناسخیان، سعید وکیلی و حمیرا حافظ‌‏امینی، گفتارهایی در مفاهیم و روش‌‏شناسی الگوی اسلامی‏-ایرانی پیشرفت، تهران: معاونت برنامه‌‏ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور.
نبوی، سیدمرتضی. (1393)، ارائۀ مدل مفهومی در راستای تحقق و اجرای ایدۀ الگوی توسعۀ اسلامی‏-‏ایرانی، تهران: مؤسسۀ عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‎‌‏‌ریزی ریاست جمهوری.
واسطی، عبدالحمید. (1383)، نگرش سیستمی به دین، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، کتاب نقد.
وکیلی، سعید. (1391)، مقدمات لازم برای تدوین الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت، نخستین کنفرانس الگوی اسلامی‏-ایرانی پیشرفت (نقشۀ‏راه طراحی و تدوین الگوی اسلامی‏-ایرانی پیشرفت)، تهران: پیام عدالت.
یوسف‌‏زاده، حسن. (1395)، الزامات نظریه‌‏پردازی در عرصۀ پیشرفت با تأکید بر جایگاه انسان‏‌شناسی، پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، تهران: مرکز الگوی اسلامی‏-ایرانی پیشرفت.

2. مقاله

چهاردولی، عباس. (1392)، «تبیین الگوی مفهومی پیشرفت حقیقی اسلامی‏-‏ایرانی مبتنی بر معرفت‌شناسی دینی با استفاده از رویکرد نظام‌مند»، نخستین همایش ملی الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت، تهران: مرکز پژوهش‌‏های علوم انسانی صدرا و همکاری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
خاکی، غلامرضا. (1390)، «مورد پژوهش؛ فرآیندی برای نظریه‏‌پردازی براساس دانش پنهان»، دوفصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین(علیه‌السلام)، 27-52.
دانایی‌‏فرد، حسن. (1388)، «روش‏‌شناسی نظریه‌‏پردازی در مطالعات سازمان و مدیریت»، پژوهش‏‌های مدیریت در ایران، 165-191.
رحمانیان، ساره. (۱۳۹۵)، «تدوین مقاصد الگوی پیشرفت برای مدیریت راهبردی جامعۀ اسلامی‏-‏ایرانی»، کنگرۀ بین‏‌المللی علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران: مرکز توانمندسازی مهارت‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه.
رشاد، علی‌‏اکبر. (1389)، «تحلیل مفهومی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت»، زمانه، شمارۀ 9، 28-30.
رشاد، علی‌‏اکبر. (1391)، «نه گام تا الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی»، پیام عدالت،44-47.
رشاد، علی‌‏اکبر. (1392)، «مبانی معرفت‌‏شناختی تولید علم دینی، با تأکید بر کارکردهای عقل»، فصلنامۀ ذهن، شمارۀ 55، 5-19.
رشاد، علی‌‏اکبر. (1393)، «نظریۀ اسلامی پیشرفت، تهران، نشست اندیشه‏‌ورزی مرکز الگوی اسلامی-‏ایرانی پیشرفت»، نشریۀ اطلاع‌‏رسانی مرکز الگوی اسلامی‏-ایرانی پیشرفت.
رشاد، علی‏‌اکبر. (1393)، «نظریۀ اسلامی پیشرفت»، ماهنامۀ معارف، شمارۀ 106، 13-14.
رضایی‌‏اصفهانی، محمدعلی. (1390)، «نظریه‌پردازی‏های علمی قرآن»، پژوهش‌های قرآن و حدیث.
رضوی، عبدالحسین. (1391)، «طرح جامع علم دینی از مَنظر آیت‏‌الله جوادی‏‌آملی»، فصلنامۀ پژوهش‏‌های فرهنگی و اجتماعی، 31-61.
عبدخدائی، مجتبی. (1391)، «درآمدی بر نظریه‏‌پردازی دینی روابط بین‏‌الملل»، فصلنامۀ روابط خارجی، 235-276.
عیوضی، محمدرحیم. (1389)، «نظریه‌‏پردازی در حوزه مطالعات جامعه شناسی»، فصلنامۀ راهبرد، 243-260.
لطفی‏‌زاده، عباس، ابراهیمی، رضا و ابراهیمی، اسلام. (1392)، «فرانظریه‌‏پردازی در علوم اجتماعی»، مطالعات جامعه‏‌شناسی، سال دوم، شمارۀ 7، 41-56.
موسی‌‏خانی، محمد، مانیان، امیر، اخگر، بابک، جوادی‏‌آملی، مرتضی و نعمتی‌‏شمس, حسنعلی. (1392)، «مدیریت دانش دینی(دین بنیان)»، دوفصلنامۀ اسلام و مدیریت، 7-42.
نجاری، رضا. (1391)، «روش نظریه‌‏پردازی شهید مطهری در مبحث رشد»، دوفصلنامۀ مدیریت اسلامی، 87-103.
خامنه‌‏ای، سیدعلی، مجموعه بیانات، قابل‌‏دسترس در: www.khamenei.ir

3.پایان‌‏نامه

حبیبی، نیک‏بخش. (خرداد1391)، «تبیین اصول پایه‌‏ای و عناصر کلیدی الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت جمهوری اسلامی ایران»(دکتری)، دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکدۀ مدیریت راهبردی، ایران.
اویسی، مصطفی، جعفری، علی اصغر، حاجی‌‏زاده، علیرضا، صائبی، حسن ، فارسی، محمدرضا، کولیوند، ابراهیم و نوریان، مهدی. (آذرماه 1393)، مطالعۀ گروهی پژوهشگران دانشگاه عالی دفاع ملی: «نقش امنیت در الگوی اسلامی‏-‏ایرانی پیشرفت»(دکتری)، دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکدۀ امنیت ملی، ایران.
وکیلی، سعید. (1396)، «مبانی انسان اجتماع‏‌شناختی پیشرفت‏‌ورزی و برآیند آن در نظریۀ اسلامی پیشرفت»، دانشگاه عالی دفاع ملی، ایران.
 
Esteva, Gustavo, (1992), Development, in the Development dictionary: a guide to knowledge as power, ed. Wolfgang Sachs, London: Zed Books.
G Wahric. (1970). The German Dictionary. Germany: Deutsches worterbuch guterloh
Haas, Michael, (1992), polity and society, New York.
Merriam-Webster's Collegiate Dictionary, 11th Edition, 2004