طراحی الگوی توسعۀ اقتصادی‌ـ ‌‌اجتماعی ایران با رهیافت فراترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

مفهوم توسعه، از جنبه‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و در دهه‌های اخیر انسانی، زیست‌محیطی و پایداری قابل بررسی است. هدف این است که ازطریق رویکرد توسعۀ اجتماعی و با دو مفهوم حق توسعه و رفاه اجتماعی، الگو، شاخص و متغیّرهای توسعۀ اقتصادی و اجتماعی ایران شناسایی شوند. حق توسعه، به‌عنوان مفهوم محوری، ارتباط سازندۀ جامعه و حاکمیت را پدیدار می‌سازد تا آگاهی و مشارکت عمومی در انتخاب الگو و به دنبال آن، ضمانت‌های قانونی و الزام‌های حقوقی، برای تحقق توسعه در زیست اجتماعی، مورد ادعا قرار گیرد. بااستفاده‌از روش فراترکیب از 78 مقالۀ‌ تولید‌شدۀ منتخب در پنج سال اخیر، 44 الگو به‌دست آمد که غالباً به این موضوع می‌پردازند که توسعه چیست و چه الزاماتی دارد؛ بعد از بیان انواع الگوهای پیشنهادی، الگوی محافظه‌کارانۀ رفاه اجتماعی برنامه‌های توسعۀ اقتصادی‌ـ‌اجتماعی ایران تشریح و ارتباط آن با سیاست‌های کلان مشخص شد. توسعه همانا، حقی است که جزئی از حقوق بشر و حقوق اساسی انسان است و مانند آزادی، عدالت و برابری امری بدیهی است. یافته‌ها نشان می‌دهد که اراده و الزامی به تحقق اهداف پایدار و آینده‌نگر نیست و مدیریت و برنامه‌ریزی سازگار با ساختار اجتماعی و کارآمد، جایگاهی ندارد؛ درنتیجه، تا به امروز، کنش‌های توسعه‌مداری، ایستا، واکنشی و چندگانه بوده‌ و منجر به نوع خاصی از تضاد سیستمی درون‌زا در ساختار اجتماعی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Model of Socio-Economic Development of Iran – A Meta-synthesis Approach

نویسنده [English]

  • Nahid Abdoli
Ph.D. Candidate, Department of Sociology, Human Science Faculty, Kashan University, Kashan, Iran.
چکیده [English]

The concept of development can be studied from various points of view: from economic, social, cultural, and political standpoints to human, environmental, and sustainable perspectives. This study attempts to identify the pattern, indices, and variables of the economic and social development of Iran. The right to development emerges as the central concept of the constructive relationship between society and governance, so public awareness and participation in choosing a model, followed by legal guarantees and legal requirements for the realization of development in social life, are to be claimed and realized. Development is a right that is integral to fundamental human rights in the same spirit as freedom, justice, and equality. Using the meta-synthesis method, 44 patterns were obtained from 78 selected relevant articles published in the last five years. After stating the types of proposed models, the conservative social welfare model of Iran's social-economic development programs was explained and its relationship with macro policies was identified. The findings show that there is no sincere resolution to achieve sustainable and forward-looking goals, and management and planning compatible with the social and efficient structure have no place. As a result, development-oriented actions have been static, reactive, and inconstant which have led to a certain type of endogenous systemic conflict in the social structure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development
  • Social development
  • Right to Development
  • Social Welfare
  • Economic
  • Development Program
  • Economic Strength
آقاجانی‌معمار، احسان (1393). آسیب‌شناسی خصوصی‌سازی در ایران (لزوم پایبندی به سیاست‌های کلی اصل چهل و چهار قانون اساسی)، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
ازکیا، مصطفی، غفاری، غلامرضا، (1384). جامعه‌شناسی توسعه. چاپ ششم، تهران: انتشارات کیهان.
بیرو، آلن (1370). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ باقر ساروخانی، تهران: انتشارات کیهان.
توسلی، غلامعباس (1373). جامعیت مفهوم توسعه، مجموعه‌مقاله‌های سمینار جامعه‌شناسی و توسعه، جلد دوم، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
تیلور، گری (1392). ایدئولوژی و رفاه، ترجمۀ حسین محققی‌کمال و مهدی نصرت آبادی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
دانش‌جعفری، داوود؛ شقاقی‌شهری، وحید، (1393). اقتصاد ایران در افق 1404، تهران: انتشارات نورعلم.
دفلم، متیو، (1398). جامعه‌شناسی حقوق: بینش‌هایی در باب سنتی دانشورانه، ترجمۀ سینا باستانی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
رضایی، محمدحسین (1391). «مطالعۀ عدالت اجتماعی در برنامه‌های توسعه از نگاهی نو»، فصلنامۀ مدیریت اسلامی، (2)، 33-54.
زاهدی، محمدجواد (1382). توسعه و نابرابری، تهران: انتشارات مازیار.
شریف‌زادگان، محمدحسین (1386). «راهبردهای توسعۀ اقتصادی و عدالت اجتماعی»، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، (24)، 9-30.
فابریزیو، کلود؛ دومینیک دزیو و دیگران (1378). بُعد فرهنگی توسعه: به سوی رهیافتی عملی از مجموعۀ فرهنگ و توسعۀ یونسکو، ترجمۀ صلاح‌الدین محلاتی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
فکوهی، ناصر (1379). از فرهنگ تا توسعه: توسعۀ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در ایران، تهران: انتشارات فردوس.
کلانتری، عبدالحسین؛ روشنفکر، پیمان؛ مقدم‌سلیمی، فرشید (1393). توسعۀ اجتماعی، چشم‌انداز جهانی و وضعیت ایران، تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
گریفین، کیث؛ تری مک‌کنلی (1377). توسعۀ انسانی: دیدگاه و راهبرد، ترجمۀ غلامرضا خواجه‌پور، تهران: انتشارات وداد.
مسعود اصل، ایروان (1388). نظام رفاه اجتماعی در جهان، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
مورن، ادگار، (1382). هویت انسانی، ترجمۀ امیر نیک‌پی، تهران: نشر قصیده‌سرا.
همایون کاتوزیان، (1390). ایران، جامعۀ کوتاه مدت، ترجمۀ عبدالله کوثری، تهران: نشر نی.

منابع فراترکیب

آشوری، محمد؛ میرزایی، اسدالله (1395). «حقوق کیفری و توسعۀ اقتصادی، صنعتی، آموزه‌های حقوق کیفری»، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، (4)، 3-34.
ابراهیم‌زاده‌آسمین، حسین؛ ابراهیم زاده، عیسی؛ پایدار، ابوذر (1398). «برنامه‌ریزی توسعۀ اشتغال پایدار روستایی با رویکرد PRA مبتنی بر مدل هفت سرمایه (موردشناسی: روستای بغدان شهرستان نیکشهر)»، فصلنامۀ پژوهش‌های روستایی، 10 (3)، 511-525.
اسدپور، احمدعلی (1397). «بررسی روابط میان آموزش و پرورش، پژوهش و توسعه اقتصادی»، پژوهش در نظام‌های آموزشی، 885-899.
اسلامی، رضا، آجلی لاهیجی، مهشید (1396). «کاهش فقر؛ دستورالعملی برای توسعۀ اجتماعی در نظام بین‌المللی حقوق بشر»، پژوهش‌های حقوقی، (31)، 47-77.
اشجع‌مهدوی، شاهرخ؛ رشاد، معصومه؛ متقی، ابراهیم (1399). «بررسی مؤلفه‌های آزادی و عدالت در اهداف برنامه‌های پنج‌سالۀ توسعه در ایران 1394 – 1368»، فصلنامۀ پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، 14 (52)، 123-142.
اعظم‌آزاده، منصوره؛ مرضیه، مشتاقیان (1395). «موانع مشارکت زنان در فرایند توسعۀ اجتماعی»، مسائل اجتماعی ایران، 7 (1)، 31-55.
افشاری، اسداله؛ امیرخانی شهرکی، محمدجواد (1399). «آینده‌پژوهی کارآفرینی و توسعه اقتصادی»، فصلنامۀ پژوهش‌های علوم مدیریت، 2 (2)، 82-91.
الهامی، امیرحسین؛ حافظ‌نیا، محمدرضا؛ فرجی‌راد، عبدالرضا (1396). «تبیین نظری رابطۀ ساخت امنیت سیاسی با توسعه اقتصادی»، فصلنامۀ امنیت ملی، 7 (23)، 121-138.
امانی، معصومه؛ عزیزپور، فاطمه، طهماسبی، اصغر؛ افراخته، حسن؛ دارابی، حسن (1399). «تحلیلی بر سیاست‌های توسعۀ روستایی در برنامه پنج‌سالۀ ششم توسعۀ اجتماعی‌ـ‌‌فرهنگی و اقتصادی ایران»، فصلنامۀ پژوهش‌های روستایی، 11 (1)، 25-35.
امیرانتخابی، شهرام؛ جوان، فرهاد؛ جاوید، لقمان، (1397). «جایگاه سکونتگاه‌های روستایی در برنامه‌های کلان توسعۀ کشور: مورد مطالعه: برنامه‌های توسعۀ اقتصادی‌ـ‌‌اجتماعی پس از انقلاب اسلامی (1368-95)»، راهبرد فرهنگی ‌ـ اجتماعی، 7 (29)، 35-72.
بابایی هزه‌جان، مجتبی؛ پیران‌نژاد، علی؛ خداپناه، بهمن؛ لاجوردی، سیده‌ریحانه (1398). «راهبردهای توسعۀ کارآفرینی شهری در بستر اجتماعی شهر تهران»، فصلنامۀ مجلس و راهبرد، 26 (100)، 87-117.
بادینی، حسن؛ فروزان بروجنی، فرناز (1399). «نگرش تحلیلی به تأثیر نهادهای حقوقی بر توسعۀ اقتصادی با تمرکز بر نهادهای تشکیل‌دهندۀ هستۀ حقوقی بازار»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، 5 (3)، 457-474.
بی‌زبان، علیرضا؛ یونجالی، منصور (1395). «نظم اجتماعی مطلوب ارائه، یک مدل تحلیلی برای جامعۀ نیک»، تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، (4)، 107-148.
جعفری، انوش؛ قنبری، حمیده (1396). «مطالعۀ موانع توسعۀ اقتصادی جمهوری اسلامی ایران»، ماهنامۀ پژوهش ملل، 2 (21)، 47-61.
جعفری، منصور؛ کاوسی، اسماعیل؛ قیومی، عباسعلی (1398). «سنتز پژوهی فرهنگ توسعه در سازمان‌های اقتصادی فعال در بخش دفاعی کشور»، فصلنامۀ مدیریت راهبردی دفاع ملی، 3 (11)، 373-394.
جغتایی، فائزه؛ موسوی، میرطاهر؛ زاهدی، محمدجواد (1395). «ابعاد و مؤلفه‌های توسعۀ اجتماعی در برنامه‌های توسعه»، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، 16 (63)، 55-88.
حسینی، سید محمدرضا؛ محمدی ‌نجف‌آبادی، عبدالمجید (1395). «تأثیر حقوق مالکیت در رشد اقتصادی کشورهای در‌حال‌توسعه (زمینه‌ها و موانع)»، فصلنامۀ برنامه‌ریزی و بودجه، 18 (2)، 163-184.
حسینی، محمدرضا (1399). «تحلیل تماتیک توسعه اجتماعی زنان با تأکید بر توانمندسازی پایدار»، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 13 (1)، 185-198.
حسینی، فضه‌سادات؛ آزادارمکی، تقی؛ بهار، مهری؛ آذری، هاجر (1399). «تحول معنایی خانواده در اسناد قانون توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 9 (2)، 349-374.
حیدری، حسین؛ رزاقی، سمیه (1398). «بررسی موانع رشد شاخص‌های توسعه اقتصادی استان آذربایجان غربی از دید فعالان حوزۀ صنعت در بخش خصوصی و دولتی: با تأکید بر روش گراندد تئوری»، دوفصلنامۀ جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 8 (2)، 135-165.
دیداری، چنور؛ محسنی، رضاعلی؛ بحرانی، محمدحسین (1398). «بررسی عوامل مؤثر بر توسعۀ نامتوازن در استان کردستان با تأکید بر شاخص‌های توسعه اقتصادی»، دوفصلنامۀ جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 8 (2)، 167-197.
رامبد، املیا؛ مختارپور، مهدی (1399). «بررسی جامعه‌شناختی تأثیر اشتغال زنان بر توسعۀ اجتماعی ایران (مطالعۀ موردی: زنان صاحبان مشاغل خانگی در مناطق 16 و19 تهران)»، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 12 (3)، 133-158.
ربیعی، کامران (1399). «دولت توسعه‌گرا و چالش‌های توسعۀ اقتصادی در ایران (1357-1398)»، جامعه‌شناسی تاریخی، 12 (1)، 105-143.
رستم‌زاده، پرویز؛ نصیرآبادی، شهره (1396). «بررسی تطابق برنامه‌های توسعه اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی با اقتصاد اسلامی: با تأکید بر قانون برنامۀ چهارم، پنجم و لایحۀ برنامۀ ششم»، فصلنامۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی، (18)، 7-22.
رسولی، سعید؛ مجیدی، مجتبی (1395). «نگرشی بر رابطه دین و توسعه اقتصادی؛ رویکرد سرمایه اجتماعی»، مجموعه‌مقالات فرهنگ و پژوهش، جلد3، 173- 196.      
رشیدی، احمد؛ موسوی، سیدصالح (1398). «درآمدهای نفتی و آثار متعارض آن بر رشد و توسعه اقتصادی در ایران و نروژ»، دوفصلنامۀ مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، 2 (1)، 153-181.
رشیدی، حسن (1398). «توسعه در کُردستان: توسعۀ ناموزون در حین تغییرات هویتی»، مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، 13 (3)، 57-80.
رشیدی، حسن؛ ازکیا، مصطفی (1395). «بررسی تأثیر توسعه بر هویت جمعی کُردها (مطالعه جامعه‌شناختی تأثیرات توسعه اقتصادی‌ـ‌اجتماعی بر هویت قومی در شهرستان مهاباد)»، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 8 (2)، 21-34.
رضاپور، داریوش؛ کلدی، علیرضا (1395). «تحلیل پدیدارشناختی تأثیر آیین‌های فرهنگی مشترک بر توسعه اجتماعی (مطالعه موردی شهر دزفول)»، فصلنامۀ مطالعات ملی، 17 (2)، 41-56.
رضائی‌پندری، عباس (1399). «طراحی چارچوب سیاست‌گذاری توسعۀ پایدار با رویکرد ترکیبی ISM-IPA»، فصلنامۀ مجلس و راهبرد، 27 (101)،223-242.
رفیعایی، سیداحمد (1397). «نقش مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی در توسعۀ پایدار جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ پدافند غیرعامل و امنیت، 7 (24)، 99-125.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ دیانی، لیلا؛ افتخاری، احسان (1395). «تحلیل محتوای حقوق شهروندی روستایی در برنامه‌های پنج‌سالۀ توسعۀ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 20 (2)، 189-249.
زارع، بیژن؛ صفری شالی، رضا، فاطمی، داوود (1397). «جایگاه توسعۀ فرهنگی شهر در نظام سیاست‏گذاری ج.ا. ایران (مورد مطالعه: قانون برنامه‌های پنج‌سالۀ پنجم و ششم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی)»، فصلنامۀ برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، (37)، 155-189.
زاهدی، محمدجواد؛ نوائی لواسانی، محمود (1395). «ارزیابی برنامه‌های توسعۀ جمهوری اسلامی ایران از منظر بازنمایی و کاربست نظریه‌های رفاه و عدالت اجتماعی (با تأکید بر برنامۀ پنجم توسعه)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 5 (1)، 43-78.
ساده میمندی، محمدرضا؛ حقیقی فرد، مریم؛ حسینچاری، مسعود (1398). «بررسی تأثیر سوادآموزی برکاهش آسیب‌های اجتماعی و توسعه اقتصادی»، دوماهنامۀ رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 11 (4)، 319-340.
سبزه‌ای، محمدتقی؛ کولیوند، شکیبا (1396). «بررسی جامعه‌شناختی مسئله اجتماعی آب در ایران با نگرش توسعه پایدار»، فصلنامۀ علوم اجتماعی، 26 (77)، 404-433.
سلیمانی، محمد؛ بهمن‌پور خالصی، محمدحسین (1400). «واکاوی نقش نهادی قراردادهای اسلامی در رشد و توسعه اقتصادی»، دوفصلنامۀ مطالعات اقتصاد اسلامی، 13 (1)، 153-180.
شاطری، امیر؛ حسن نامی، محمد (1397). «نقش پدافند غیرعامل در رشد و توسعه اقتصادی کشور»، فصلنامۀ پدافند غیرعامل و امنیت، 7 (23)، 53-73.
شقاقی‌شهری، وحید (1397). «ارزیابی برنامه‌های پنج‌ساله توسعه اقتصاد کشور از منظر تحقق اهداف اقتصادی سند چشم‌انداز»، فصلنامۀ مجلس و راهبرد، 25 (94)، 209-237.
صابری، امیر؛ توکلی‌نیا، جمیله؛ رضویان، محمدتقی؛ قادری، اسماعیل (1397). «بررسی تأثیر گردشگری بر توسعۀ اقتصادی-اجتماعی شهر کاشان»، فصلنامۀ برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، (36)، 1-34.
صابری‌فر، رستم (1399). «نقش گردشگری خلاق درماندگاری گردشگران و اثر آن بر توسعۀ اقتصادی (نمونۀ موردی بشرویه خراسان‌جنوبی)»، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 24 (4)، 177-207.
صانعی، مهدیه؛ پروین، خیرالله (1399). «تحلیل حقوقی مداخله یا عدم مداخلۀ دولت‌ها در نظام توسعه در حقوق اقتصادی عمومی»، فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، 50 (1)، 255-271.
صداقت، سیدماکان؛ شریفی طرازکوهی، حسین؛ شمس، احمد؛ منصوری، سعید (1398). «بررسی رابطه حق توسعه و ارتقاء توسعه پایدار و همه جانبۀ کشورهای توسعه‌نیافته»، پژوهش‌های جامعه‌شناختی، 13 (3،4)، 89-116.
صفری، سعید (1397). «علل محقق نشدن اهداف برنامه پنجم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در توسعۀ تعاونی‌ها»، فصلنامۀ فرایند مدیریت و توسعه، 31 (49، 63-98.
صیفوری، فرزانه؛ شهرام‌نیا، سید امیرمسعود؛ حاتمی، عباس؛ امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد (1399). «بررسی مقایسه‏ای تأثیر جهانی شدن بر توسعه اجتماعی ایران در دو دولت خاتمی و احمدی‌نژاد»، فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی (توسعۀ انسانی سابق)، 14 (3)، 151-186.
ضرغام‌بروجنی، حمید؛ صداقت، مریم (1397). «مدل فرآیندی توسعه پایدار گردشگری جمهوری اسلامی ایران، نظریه‏ای داده‌بنیاد با تأکید بر برنامه‌های پنج‌سالۀ توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی»، فصلنامۀ گردشگری و توسعه، 7 (3)، 25-73.
طاهرپور، جواد؛ فرزانه، صمدیان (1396). «چالش‏های نظام آموزش در اقتصادهای متکی به نفت: مطالعه موردی ایران»، فصلنامۀ پژوهش‌های اقتصادی ایران، 22 (73)، 107-130.
عسکری خانقاه، اصغر؛ ساعی ارسی، ایرج؛ اسماعیل‌پور، حسین (1399). «جایگاه فرهنگ در توسعۀ اقتصادی منطقۀ گیلان با تأکید بر عوامل اجتماعی»، فصلنامۀ علمی برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، 11 (42)، 127-155.
علی‌پور، پروین؛ زاهدی، محمدجواد؛ ملکی، امیر؛ جوادی‌یگانه، محمدرضا (1396). «تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در برنامۀ پنج‌سالۀ ششم توسعۀ اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 6 (2)، 203-229.
فتاحی، زهرا؛ شماعی، علی، موحد، علی(1399). «آسیب‌شناسی پایداری محله‌های شهری با تأکید بر آسیب‌های اجتماعی (مطالعه موردی: منطقه یک شهر تهران)»، هویت شهری، 14 (43)، 5-16.
فتح‌الهی گلام بحری، سعدی؛ کلانتری، خلیل؛ امیری، علی (1396). «تحلیل محتوای قوانین عمران روستایی در برنامه‌های توسعۀ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، مجلۀ تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 2 (1)، 67-77.
فتحی، سروش؛ قابل‌رحمت، فاطمه (1395). «شهروندمداری پیش‌درآمدی بر توسعۀ اجتماعی شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهر جدید پرند)»، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 8 (2)، 127-137.
قادری، رضا؛ محسنی‌تبریزی، علیرضا؛ پوریانی، محمدحسین (1399). «مطالعۀ تطبیقی برنامه‌های توسعۀ ایران و کره‌جنوبی در چهار دهۀ گذشته با تأکید بر توسعۀ اقتصادی- سیاسی»، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 12 (4)، 89-107.
قدمی، محسن؛ محمدی، زهره؛ قدمی، مینا (1397). «ارائۀ الگوی توسعه پایدار ملی براساس مبانی مدیریت دانایی استراتژیک متکی بر تئوری نظم در آشفتگی»، فصلنامۀ دانش سرمایه‌گذاری، 7 (25)، 165-177.
قلمی، عطیه؛ عبدالوند، ندا؛ رجائی‌هرندی، سعیده (1397). «بررسی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر توسعۀ پایدار با رویکرد به کارگیری سیستم‌های اطلاعاتی»، پژوهش‌های مدیریت در ایران، 22 (1)،187-217.
قلی‌پور، پروانه؛ مظفری، محمدمهدی (1398). «طراحی مدل آینده‏نگاری راهبردی جهت توسعه اقتصادی و کسب مزیت رقابتی در بنگاه‌های کوچک و متوسط ایرانی»، دوفصلنامۀ آیندهپژوهی ایران، 4 (2)، 25-54.
قوتی سفیدسنگی، علی؛ فراشیانی، حسین؛ حسن‌زاده چوکانلو، حسین (1396). «بازتاب توسعۀ اجتماعی در قوانین برنامه‌های پنجگانه توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 1368-1394»، فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی (توسعۀ انسانی سابق)، 12 (1)، 151-184.
کافی، مجید؛ شعاع هاشمی خمامی، مرضیه؛ گنجی، شهلا (1399). «مدل و روش بررسی تأثیر توسعۀ اجتماعی بر رشد و تحقق اقتصاد مقاومتی»، فصلنامۀ معرفت اقتصاد اسلامی، 11 (2)، 155-172.
کیان‌پور، سعید (1396). «تأثیر تأمین مالی و بانکداری ویژه کسب وکارهای کوچک و متوسط بر توسعۀ اقتصادی»، راهبرد توسعه، (50)، 86-115.
متوسلی، محمود (1395). «پیش‌درآمدی بر فرآیند خلق بی‌بدیل (ناولتی) در توسعۀ اقتصادی و کارآفرینی»، توسعۀ کارآفرینی، 9 (1)، 177-195.
متوسلی، محمود (1398). «بنیان‏های حقوقی اقتصاد پویا»، دوفصلنامۀ مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 6 (2)، 231-248.
محبوبی شریعت‌پناهی، نسیم‌السادات؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ فرجیها، محمد؛ فلاحتی، لیلا (1398). «تحلیل محتوایی حقوق شهروندی اجتماعی زنان در برنامه‌های پنج‌سالۀ توسعۀ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ پژوهش‌نامه زنان، 10 (2)، 143-171.
محمدی، علی؛ زرگر، علی‌اصغر (1397). «درآمدی بر نسبت فساد اقتصادی و توسعه سیاسی (با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران در سال‌های 68-92)»، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، 4 (44)، 122-160.
محمدی نسب، مهدی؛ مستوفی، کامران (1396). «بررسی نقش صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در توسعۀ اقتصادی کشور»، دوماهنامۀ مطالعات کاربردی درعلوم مدیریت و توسعه، 2 (8)، 17-32.          
مرادی، داود؛ شیخی، محمدتقی؛ خادمیان، طلیعه (1398). «بررسی تأثیر تحقق مدل بانکداری توسعهِ اجتماعی بر رشد و توسعه اقتصادی کشور با تأکید بر شبکه بانکی»، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 11 (2)، 121-142.
مرندی، الهه؛ مظفری‌سیبنی، خدیجه؛ حسینی، سیده‌لطیفه (1398). «رویکرد قوانین برنامۀ توسعۀ اقتصادی اجتماعی فرهنگی پس از انقلاب به زنان با تأ کید بر برنامۀ ششم»، پژوهش‌های اجتماعی‌ـ‌ اسلامی، 25 (2)، 67-97.
مصلی‌نژاد، عباس (1396). «سرمایۀ اجتماعی و خوداتکایی راهبردی در فرآیند توسعه و نوسازی ملی»، فصلنامۀ ژئوپلیتیک، 13 (2)، 67-92.
معتمدنژاد، رؤیا (1396). «قانون‌گذاری عرصۀ دیجیتال و برنامۀ توسعۀ پایدار با تأکید بر جمهوری دیجیتال»، فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 13 (49)، 217-236.
منجم زاده، سیدامیرحسین؛ زیاری، کرامت‌الله؛ ماجدی، حمیدرضا (1397). «تحلیل سطح برخورداری شهرهای میلیونی ایران براساس توسعۀ پایدار با تأکید بر شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی»، فصلنامۀ جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 8 (3)، 277-301.
موسوی، سید قائم؛ حجت‏الله، موسوی (1399). «جامعۀ مدنی و توسعۀ اجتماعی در ایران»، ماهنامۀ آفاق علوم انسانی، (36)، 107-131.
مؤمنی، فرشاد (1395). «بنیۀ تولید ملی؛ بررسی انتقادی برنامه‌های توسعه و عملکرد اقتصادی»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 5 (1)، 147-169.
نادری‌نژاد، ریحانه؛ غفاری، غلامرضا، مؤمنی، فرشاد (1397). «نفت، کیفیت زندگی و توسعه در ایران 1350-1390»، فصلنامۀ علوم اجتماعی، 27 (80)، 63-87.
نظری، صدیقه؛ فتحی، سروش (1396). «تحلیل رابطۀ بُعد اجتماعی حمل‌ونقل شهری و توسعه اجتماعی در شهر تهران»، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 9 (3)، 95-108.
نیکبین، مهنا؛ ضرغام بروجنی، حمید؛ صالحی امیری، سیدرضا؛ محمدخانی، کامرانی؛ غفاری، فرهاد (1398). «مدل مفهومی توسعۀ پایدار گردشگری فرهنگی با رویکرد فراترکیب»، دوفصلنامۀ مطالعات اجتماعی گردشگری، 7 (14)، 73-102.
نیکبخت، حمیدرضا؛ بیک‏محمدی، میثم؛ باقری، فرهاد (1399). «رویکردی حقوقی به ترتیبات نوین در معاهدات سرمایه‏گذاری و تأثیر آن بر توسعۀ پایدار»، فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، 50 (1)، 217-238.
واعظ‌زاده، ساجده؛ ایاسه، علی (1399). «وضعیت توسعه اجتماعی در برنامه‌های توسعه ایران با تأکید بر شاخص های اجتماعی توسعه پایدار شهری»، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 10 (36)، 1-22)
واعظی، رضا؛ چگین، میثم؛ اصلی‌پور، حسین (1396). «جایگاه خط‌مشی گردشگری سلامت در توسعۀ اقتصادی و اجتماعی مبتنی بر راهبردهای اقتصاد مقاومتی»، مدیریت دولتی، 9 (4)، 641-664.
وصالی، سعید؛ قاسمی‌نژاد، ابوذر (1398). «مطالعۀ داده‌بنیاد حاشیه‏نشینی و توسعۀ اجتماعی (شناسایی شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدهای تحقق‌نیافتگی توسعۀ اجتماعی در بین حاشیه‏نشینان پاکدشت)»، فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی (توسعۀ انسانی سابق)، 14 (2)، 93-126.

منابع انگلیسی

Alexander, J. C., (1998), Real Civil Societies: Dilemmas of Institutionalization, SAGE Publications Limited.
Archer, M., (2001), Being Human, the Problem of Agency, Sage Publication.
Borgatta, Edgar F; Montgomery, Rhonda J. V (2000), Encyclopedia of Sociology, Volume one, Second Edition, Detroit, San Francisco, London and New York, Macmillan Reference USA.
Bourdieu, P., (1977), Outline of a Theory of Practice, Cambridge Studies In social and Cultural Anthropology,
Coleman, J. S., Coleman, J. S., (1994), Foundations of Social Theory, Harvard University press.
Craib, L., (1998), Experiencing Identity, Sage Publication.
General Assembly of the United Nations (1986). Declaration on the Right to Development, 41/128, https://www.ohchr.org/sites/default/files/Documents/Issues/Development/DeclarationRightDevelopment_en.pdf
Denzin, Norman K., (2005), The First International Congress of Qualitative Inquiry, Qualitative Social Work, 4(1), 105-111.
Estes, R. I., (2001), Social Welfare and Social Dev.: Partners or Competitors, University of Pennsylvania.
Finfgeld -Connett, D., (2010), Generalizability and Transferability of Meta-synthesis Research Finding, Journal of Advanced Nursing, 66(2): 246-254.
Giddens, A., (1991), Modernity and Self Identity, Cambridge: Polity Press.
Gionis, A., Mannila, H., Tsaparas, P., (2004), Clustering Aggregation, Helsinki Institute for Information Technology, BRU, Department of Computer Science, University of Helsinki, Finland. Retrieved feb.13, 2007, from: www.cs.helsinki. fi/u/gionis/papers/icde05.pdf.
Habermas, J., (1979), Communication and the Evolution of Society, Translated by McCarthy, Boston Press.
Hornby, A.S. (2010), Oxford Advanced Learner’s Dictionary, Oxford University press
Jenekins, R., (1996), Social Identity, London: Routledge.
Nancy, R., (2000). Economic and Social Dev.: Two Sides of Some Coin World Summation Social Dev, Economic Dev. and social Responsibility, June 30, Geneva, Switzerland.
Parsons, T., (1996), Societies, Evolutionary and Comparative Perspective, New- Jersey: Prentice Hall.
Paterson, B. L. Thorne, S. E. Canam, C. & Jillings, C. (2001), Meta-study of Qualitative Health Research: A Practical Guide of Meta-analysis and Meta-synthesis, Thousand Oaks, CA: Sage.
Rabie, Mohamed, (2016), A Theory of Sustainable Sociocultural and Economic evelopment, (Hampshire: Palgrave Macmillan).
General Assembly of the United Nations, (1992). Rio Declaration on Environment and Development, A/CONF.151/26 (Vol. I), 12 August 1992.
Rizescu, Victor, (2018), Development, Left and Right: Ideological Entanglements of Reformist Projects in Pre-Communist Romania, Bucharest: University of Bucharest.
Rosell, M., (2006), Introduction to Information Retrieval and Text Clustering, Retrieved Feb.19, 2007, from: www.nada.kth.se/~rosell/undervisning/sprakt/ rintro060801.pdf.
Sandeloeski, M. & J. Barroso, (2003), Creating Meta-summaries of Qualitative - Findings, Nursing Research, 52: 226-233.
Sandelowski, M. & Barroso, J. (2007). Handbook for Synthesizing Qualitative Research. Springer Publishing Company Inc
Sandelowski, M. et al., (1997), Qualitative Metasynthesis: Issues and Techniques, in: Research in Nursing & Health, 20: 365-371.
Sengupta, A. (2000), Report of the Independent Expert on the Right to Development, UN. Commission on Human Rights. Independent Expert on the Right to Development.
Somers, Margaret. R & Block, Fred (2005), From Poverty to Perversity: Ideas, Markets and Institutions over 200 Years of Welfare Debate, American Sociological Theory, 13(3): 229-274.
Stiglitz, Joseph E.(2006) Making Globalization Work, W. W. Norton.
The Legatum Prosperity Index, (2016), Tenth Edition 2007-2016, www.prosperity.com.
The World Bank Group, (2017), World Bank: The Worldwide Governance Indicators (WGI) Project, 1996–2016. http://info.worldbank.org.
World Bank Group, (2017), World Development Indicators: People, http://wdi.worldbank.org/tables.
Zimmer, L., (2006), Qualitative meta-analysis: A Question of Dialoguing with Texts, London: The Blackwell Publishing