نهاد مطلوب نظارت عملیاتی بر طرح‏‌های تملک دارایی‏‌های سرمایه‌‏ای دولت در پرتو تحلیل اقتصادی حقوق و بایسته‌‏های حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران .

2 استاد گروه حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

از مؤلفه‌‏های حکمرانی خوب، کارآمدی و کارایی دولت، ازجمله سرمایه‌‏گذاری دولت در طرح‌های تملّک دارایی‏‌های سرمایه‏‌ای است که می‌‏تواند در قواعد حقوقی نیز، ظهور یابد و دستیابی به این مهم، ازطریق ارتقای قواعد حقوقی نظارتی بر طر‏ح‌‏ها نیز میسر است؛ می‏‌توان در میان انبوه قواعد حقوقی نظارت بر طرح‏‌های مذکور، آن نوع نظارتی را یافت که بیش از سایر اقسام، بر کارآمدی و کارایی طرح‌‏ها تأکید دارد. نظارت عملیاتی، نظارت بر کارآمدی و کارایی طرح‌‏های عمرانی است و در نظام حقوقی ایران، به موجب اصل 126 قانون اساسی، برعهدۀ رئیس جمهور است که ازطریق معاون خود، آن را اعمال می‌نماید. ازطرفی، در بسیاری از کشورها، مانند آمریکا، نظارت عملیاتی در صلاحیت دیوان محاسبات است که زیرنظر پارلمان است. با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و تحلیل اقتصادیِ حقوق، پرسش این است که آیا تغییر نهاد ناظر، از «سازمان برنامه و بودجه» به «دیوان محاسبات کشور» امکان‏‌پذیر است؟ اصل 55 قانون اساسی ایران، صرفاً نظارت سنتی را در صلاحیت دیوان محاسبات دانسته است و به نظر می‏‌رسد، باتوجه‌به قانون اساسی فعلی، امکان تغییرِ نهادِ صالح برای نظارت عملیاتی ممکن نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Optimal Institution for Operational Supervision of Government Development Projects in Light of Economic Analysis of Law and Legal Requirements

نویسندگان [English]

  • Mohamadhossein Sadeghi 1
  • Vali Rostami 2
1 Ph.D. Student in Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran .
2 Prof., Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Efficiency and Effectiveness of the government are integral components of good governance, and its realization in government investment in development projects also appears in legal rules, so it can be realized by improving the legal rules governing such projects. Among the numerous legal rules of project controlling, it can be found the one that emphasizes the efficiency and effectiveness of the projects more than other types. Operational supervision is controlling the efficiency and effectiveness of development projects, and in the Iranian legal system, according to Article 126 of the constitution, it is one of the responsibilities of the president who exercises it through his deputy. On the other hand, in many countries, such as the United States, operational supervision of the controlling pertains to the Audit Court, which in turn is overseen by parliament. The question is whether it is possible to change the controlling Institution from "Plan and Budget Organization" to the "Supreme Audit Court"? Article 55 of the Iran constitution takes Audit Court only in charge of traditional controlling, so it seems that considering the current constitution, it is not possible to change the competent institution in charge of operational supervision.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Analysis of Law
  • Supreme Audit Court
  • Plan and Budget Organization
  • Development Project
  • Effectiveness
  • Efficiency
  • Operational Supervision

مراجع

  1. 1. کتاب

    ادارۀ کل پژوهش و اطلاع رسانی معاونت حقوقی ریاست جمهوری (1389). مرزهای تقنین و اجرا در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات ریاست جمهوری.

    انصاری، شاهرخ (1391). بودجه و بودجه‏ریزی دولتی در ایران، تهران: یکان.

    دادگر، یدالله (1391). اصول تحلیل اقتصادی خرد و کلان، تهران: آماره.

    دادگر، یدالله (1389). مؤلفه‌ها و ابعاد اساسی حقوق و اقتصاد، تهران: نور علم و پژوهشکدۀ اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس.

    راسخ، محمد (1395). نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، تهران: دراک.

    رستمی، ولی و قهوه‏‌چیان، حمید (1396). حقوق مالی و محاسباتی، تهران: دادگستر.

    عباسی، بیژن (1394). حقوق اساسی تطبیقی، تهران: دادگستر.

    فرج‏وند، اسفندیار (1398). فراگرد تنظیم تا کنترل بودجه، تبریز: فروزش.

    کارگروه تدوین استانداردهای حسابرسی (1396). استانداردهای حسابرسی بخش عمومی، تهران: مرکز آموزش و برنامه‏‌ریزی دیوان محاسبات کشور.

    گانینگ، جان پاتریک (1393). دموکراسی: مقدمه‌ای بر انتخاب عمومی، ترجمۀ حسین ربیعی، تهران: دنیای اقتصاد.

    گریچنیک، کریستوفل و مارتین گلتر (1398). تفاوت تفکر حقوقی در دو سوی آتلانتیک مقایسۀ مکتب آمریکایی حقوق و اقتصاد با مکتب دکترینالیسم حقوقی آلمان، ترجمۀ ماشاءالله بنا نیاسری، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‏‌های حقوقی شهر دانش.

    لاینرت، یان (1389). بودجه‏‌ریزی در جهان؛ چهارچوب حقوقی نظام‏‌های بودجه‌ای (مطالعۀ موردی برخی کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه)، افشین خاکباز و بهزاد لامعی، تهران: مرکز پژوهش‏‌های مجلس شورای اسلامی.

    منتی نژاد، صادق (1397). حقوق مالیه، دیوان محاسبات در آینۀ دکترین، آراء و مشروح مذاکرات، تهران: مرکز آموزش و برنامه‏‌ریزی دیوان محاسبات کشور.

    2. مقاله

    حبشی، نعمت (1394). «مطالعۀ نحوه ارزیابی عملکرد توسط دیوان محاسبات (مؤسسات عالی حسابرسی) دوازده کشور توسعه‏‌یافته و درحال توسعه در مقایسه با کشور جمهوری اسلامی ایران»، دانش حسابرسی، شمارۀ 59، صص 147-174.

    خدابخشی، هادی و جباری، مهرداد (1394). «لزوم نظارت قبل و حین خرج در نظام بودجه‌‏ریزی مبتنی بر عملکرد»، مجلۀ اقتصادی، شمارۀ 1 و ۲، صص 53-66 .

    دادگر، یداله (2) (1391). «آنچه مناسب است حقوق‏دانان و کارگزاران حقوق از اقتصاد بدانند»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، دورۀ 15، شمارۀ 58، صص 7-43.

    راسخ، محمد و رضایی، مهدی (1391). «صلاحیت قوۀ قانون‌گذاری در بودجه‏‌ریزی دولتی (موردپژوهی کنگرۀ ایالات متحدۀ آمریکا)»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، ویژه‌‏نامۀ شمارۀ 9، صص131-172.

    رضایی، مهدی (1395). «الزامات بودجه‏‌ریزی عملیاتی در ایران»، فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، شماره 51، صص 55-79.

    زارعی، محمدحسین و فاضلی نژاد، جواد (1395). «الزامات حقوقی تحقق حسابرسی عملکرد در دیوان محاسبات کشور»، دانش حسابرسی، شمارۀ 63، صص 269-288.

    سبحانی، حسن و وحید بیگدلی (1391). «تبیین رابطه اسراف و انتخاب طرح‏‌های عمرانی با رویکرد انتخاب عمومی»، فصلنامۀ مجلس و راهبرد، شمارۀ 71، صص 149-180.

    طوسی، عباس (1390). «متدولوژی حقوق و اقتصاد»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، ویژه‏‌نامۀ شمارۀ 4، صص 251- 277.

    غفاری، معصومه (1399). «محاسن و معایب نظارت مالی دیوان محاسبات کشور»، دانش حقوق و مالیه، شمارۀ 12، صص 91-112.

    نصیری اقدم، علی (1389). «روش‏‌شناسی رونالد کوز در اصلاح نظریة اقتصادی؛ با تأکید بر ماهیت بنگاه و مسئلة هزینة اجتماعی»، فصلنامۀ روش‌شناسی علوم انسانی، شمارۀ 62، صص 61-88.

    3. پایان‏‌نامه و رساله

    درویشی، بابک (1392). «تحلیل حقوقی نظارت قوۀ مقننه بر اجرای بودجه در ایران و فرانسه»، رسالۀ دوره دکتری رشتۀ حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.

    شیخ عباسی، حیدر (1396). «نظام نظارت مالی در ایران و آمریکا با محوریت دیوان محاسبات»، پایان‌نامه دورۀ کارشناسی ارشد رشته مدیریت نظارت و بازرسی، دانشکدۀ ثبت و مدیریت قضایی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری.

    4. منابع لاتین

    Ackerman, Susan Rose (2007), Public Choice, Public Law and Public Policy, Keynote address, First World Meeting of the Public Choice Society, Amsterdam, pp1-33.

    GAO (Government Accountability Office) (2004), GAO AGENCY PROTOCOLS, https://www.gao.gov/assets/80/76875.pdf, pp 1-35.

    GAO (Government Accountability Office) (2018), About GAO, GAO, Washington DC.

    1. S. General Accounting Office (2004) ,” Performance Budgeting: Observations on the Use of OMB's Program Assessment Rating Tool for the Fiscal Year 2004 Budget, GAO-04-174, Washingtone, DC, pp 1-67.

    Walker, David M (2000) , Gao’s Congressional Protocols, Government Accountability Office, https://www.gao.gov/assets/ocg-00-2.pdf, pp 1-16.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار