اولویت‌بندی صنایع ایران براساس شاخص‌های جهش اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

3 استادیار گروه مدیریت و اقتصاد سلامت، دانشکدۀ پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی آجا، تهران، ایران.

چکیده

چگونگی دست‌یابی به رشد اقتصادی پایدار، به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه، همواره یکی از موضوعات مورد بحث در پژوهش‌های اقتصادی بوده‌ است و اقتصاددانان تلاش می‌کنند تا عامل جهان‌شمولی برای رشد اقتصادی بیابند. نظریۀ جهش اقتصادی در چارچوب مکتب شومپیتری، با تکیه بر تجربۀ توسعۀ اقتصادی کشورهای شرق آسیا، همچون کرۀ‌جنوبی و چین، چارچوبی برای تبیین این رشد و توسعه ارائه داده است. گزینش صنایع، به‌عنوان یک پرسش مهم در جستجوی مسیر گذار از کشوری فقیر به کشوری غنی، ازآن‌جهت اهمیت دارد که تمامی بخش‌ها، ازنظرِ امکان ورود، برابر نیستند و کشورهای عقب‌تر، باید به‌دنبال نقاط ورود مناسب باشند. از مطالعۀ مبانی نظری و ادبیات پژوهشی رویکرد شومپیتری، چهار شاخص چرخۀ عمر فناوری‌، ماژولار بودن فناوری، میزان دانش صریح و درجۀ انتقال فناوریِ نهفته استخراج شده است که به‌مثابه چارچوبی برای اولویت‌بندی و انتخاب صنایع سازگار با رویکرد جهش، موردِ استفاده قرار گرفتند. این شاخص‌ها، با روش تحلیل سلسله‌مراتبی، وزن‌دهی شده است و از میان صنایع بورسی کشور با روش پرامیتی، 3 صنعت اولویت‌دار، به‌ترتیب ذیل به‌دست آمده‌اند:
صنعت کامپیوتر و الکترونیک؛ ابزارپزشکی، اپتیکی و اندازه‌گیری؛ خودرو و ساخت قطعات. یافته‌های این مطالعه می‌تواند به عنوان چارچوبی برای تعیین صنایع منتخب در برنامه هفتم توسعه و سند سیاست صنعتی کشور مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Prioritization of Industries of Iran Based on Indicators of Economic Catch-up

نویسندگان [English]

  • Roohollah Kohanhoosh Nejad 1
  • Seyyed Mahdi Pakzat 1
  • Reza Mohammadian Amiri 2
  • Farhad Hadinejad 3
1 Assistant professor and Faculty member of Tehran University, Tehran, Iran.
2 PhD Student, Economic Faculty, Mazandaran University, Mazandaran, Iran.
3 Assistant professor, Department of Health Management and Economics, Faculty of Medicine, Aja University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Selecting a suitable approach to achieve sustainable economic growth, particularly in developing nations, has always been a central theme in economic research. Economists continually seek a universal factor driving this phenomenon. The theory of economic catch-up, rooted in the Schumpeterian school and informed by the developmental experiences of East Asia (South Korea, China, and Taiwan) offers a framework for understanding this growth and development. Since different sectors offer different potentials for developmental entry, selecting industries becomes a crucial question in transitioning from poverty to prosperity. Through an exploration of theoretical foundations and existing research, we've distilled four key indicators: technology life cycle, modularity of technology, explicit knowledge levels, and the extent of embodied technology transfer. These indicators serve as a framework for prioritizing and selecting industries in alignment with the catch-up approach. To determine priorities, we've assigned weights to these indicators using the hierarchical analysis method. Employing the PROMETHEE method to rank stock market industries in Iran, three industries emerged in the following order: computer and electronics, medical, optical, and measuring instruments, and automobile and spare parts. These findings provide a framework for identifying key industries in Iran's seventh development plan and industrial policy document, facilitating informed decision-making.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Catch-up
  • Schumpeter
  • Hierarchical Analysis
  • Promethee Method

مراجع

  1. کتاب

لی، کئون (1399). هنر جهش اقتصادی: موانع، میان‌بُرها و پرش در سیستم‌های نوآوری. ترجمۀ حمید پاداش، روح‌اله کهن‌هوش‌نژاد. تهران: مؤسسۀ غیرانتفاعی مطالعات دین و اقتصاد، نهادگرا‏‫.

لی، کئون (1401). خیزش فناورانه و جهش اقتصادی چین: رویکرد شومپیتری. ترجمۀ روح‌اله کهن‌هوش‌نژاد. تهران: مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه و بودجۀ کشور‏‫.

مؤمنی، منصور و شریفی‌سلیم، علیرضا (1390). مباحث نوین تحقیق در عملیات. تهران: مؤلف.

مؤمنی، منصور و شریفی‌سلیم، علیرضا (1390). مدل‌ها و نرم‌افزارهای تصمیم‌گیری چندشاخصه. تهران: مولف.

  1. مقاله

آراستی، محمدرضا؛ مختارزاده، نیما و جعفرپناه، اسماعیل (1400). «مسیر توسعۀ توانمندی فناورانه بنگاه‌های متأخر در فرآیند فرارسی: مرور نظام‌مند پیشینه با روش فراترکیب». فصلنامۀ مدیریت توسعۀ فناوری، 9(2): 129-162. doi: 10.22104/jtdm.2021.4032.2429

جعفرنژاد، احمد و همکاران (1401). « شناسایی خلأهای صنعت زیست‌داروی کشور جهت تکمیل فرارسی: رویکرد مطالعۀ تطبیقی». فصلنامۀ بهبود مدیریت، دورۀ 16، شمارۀ 2 (پیاپی 56):96 -130.  10.22034/JMI.2022.332032.2752

دقایقی، علی، جعفرنژاد، احمد و باقری‌مقدم، ناصر (1400). «شکل گیری قابلیت های فناورانه برای فرارسی در محصولات پیچیده: تجهیزات حفاری انحرافی چاه های نفت و گاز». فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، 9(2)، 13-45. doi: 10.22104/jtdm.2021.4050.2440

طریقی، سینا و شوال‌پور، سعید (1400). «فرارسی فناورانه در صنعت اکتشاف و تولید نفت با رویکرد یادگیری و توسعۀ توانمندی‌های فناورانه (بخش ازدیاد برداشت نفت در ایران)». فصلنامۀ مدیریت توسعۀ فناوری، 9(2): 47-89.

doi: 10.22104/jtdm.2021.4566.2672

مرکز پژوهش‌های مجلس (1401)، «تحلیلی بر چالش‌های انتقال فناوری در ایران»، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن.

ملکی کرم‌آباد، محمد مهدی؛ منطقی، منوچهر و عبدی، بهنام (1400). «شناسایی و تبیین عوامل حیاتی موفقیت فرارسی فناورانه در صنایع دریایی بخش دفاع جمهوری اسلامی ایران». فصلنامۀ مدیریت توسعه فناوری، 9(2)، 197-224. doi: 10.22104/jtdm.2021.3935.2387

نوری‌زاده، محبوبه و ملکی، علی (1400). «مدل‌سازی جریان دانش در فرارسی کشورها در حوزۀ فناوری‌های خورشیدی با استفاده از فراداده‌های پتنت». فصلنامۀ مدیریت توسعۀ فناوری، 9(3): 137-167. 10.22104/jtdm.2021.1140

  1. منابع لاتین

Baldwin، R. (2016). The Great Convergence. Cambridge، MA: Harvard University Press.

Fagerberg, J., & Godinho,  M.   M.   (2005). Innovation  and  catching-up.  In  The Oxford  Handbook  of Innovation. 19: Oxford University Press.

Hidalgo, C. A., & Hausmann, R. (2009). The building blocks of economic complexity. Proceedings  of  the  national  academy  of  sciences,106(26), 10570-10575. doi.org/10.1073/pnas.0900943106

Hidalgo، C. A.، B. Klinger، A.-L. Barabási، and R. Hausmann. (2007). “The Product Space Conditions the Development of Nations.” Science ، 317 (5837): 482–487.

Jaffe، A. B.، and M. Trajtenberg. (2002). Patents، Citations، and Innovations: A Window on the Knowledge Economy. Cambridge، MA: MIT Press.

Lee، K.، and X. He. (2009). “The Capability of the Samsung Group in Project Execution and Vertical Integration: Created in Korea، Replicated in China.” Asian Business & Management ، 8 (3): 277–299.

Lee، Keun (2013). Schumpeterian Analysis of Economic Catch-up: Knowledge، Path-Creation، and the Middle-Income Trap. Cambridge: Cambridge University Press.

Lee، Keun. (2021). China's Technological Leapfrogging and Economic Catch-up، Oxford University Press.

Lin, J. Y. (2012). The Quest for Prosperity: How Developing Economies Can Take off. Princeton: Princeton University Press

Lee,  K.,   Lim,   C.,   &   Song,   W.   (2005). Emerging   digital   technology   as   a   window   of opportunity and technological leapfrogging:  catch-up  in  digital  TV  by  the  Korean  firms. International Journal of Technology Management, 29(1-2), 40-63.

Luo، J. (2005). “The Growth of Independent Chinese Automotive Companies.” Cambridge، MA: International Motor Vehicle Program، MIT.

Malerba, F., &  Nelson,  R.  (2011). Learning and   catching   up   in   different   sectoral   systems: evidence    from    six    industries. Industrial    and Corporate Change, 20(6), 1645-1675. doi.org/10.1093/icc/dtr062

Park، K.-H.، and K. Lee. (2006). “Linking the Technological Regime to the Technological Catch-Up: Analyzing Korea and Taiwan Using the US Patent Data.” Industrial and Corporate Change، 15 (4): 715–753. doi.org/10.1093/icc/dtl016

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار