شناسایی عوامل مؤثر بر بانکداری اسلامی با تأکید بر توسعۀ کارآفرینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت بازرگانی، دانشکدۀ مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی، دانشکدۀ مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

نیاز مبرم جامعۀ ما، مبتنی بر ساختارهای اسلامی، شانس برابر، عدالت‌محوری و حمایت از محرومان در ایجاد کسب‌وکار است. این موضوع، در چارچوب بانکداری اسلامی، می‌تواند تسهیل شود و رشد دوچندان فعالیت‌های کارآفرینانه را به همراه داشته باشد. پژوهش حاضر، باهدف شناسایی عوامل مؤثر بر بانکداری اسلامی و با تأکید بر توسعۀ کارآفرینی، با رویکرد فراترکیب، انجام شده است. در پژوهش حاضر، 47 پژوهش مرتبط با موضوع، در پایگاه‌های مختلف علمی، از سال 1990 تا 2021 و 1370 تا 1400، استخراج شده است که با استفاده از الگوی هفت مرحله‌ای سندلوسکی و باروسو، موردِ بررسی قرار گرفته است و با تحلیل محتوای آنها، مفاهیم و مقوله‌های مرتبط، استخراج گردیده است. براساس یافته‌های پژوهش، 18 مفهوم در قالب 7 مقوله شناسایی شدند که در دو دستۀ عوامل اقتصادی و عوامل اجتماعی قرار گرفتند. مقوله‌های تغییر مدیریت ریسک در سرمایه‌گذاری‌ها، مدیریت بازارهای مالی مبتنی بر عقود اسلامی، رعایت حقوق ذی‌نفعان، تغییر الگوی ذخایر سپردۀ بانکی، زمینه‌سازی عدالت‌محوری، اعطای اعتبارات مبتنی بر عقود اسلامی و توجه به فرهنگ و دانش مبتنی بر اسلام، به‌ترتیب، عوامل مؤثر بر بانکداری اسلامی با تأکید بر توسعۀ کارآفرینی را تشکیل می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Influential Factors on Islamic Banking with Emphasis on Entrepreneurship Development

نویسندگان [English]

  • Amir Mohammad Colabi 1
  • Alireza Mahmoudi 2
1 Assistant Professor, Faculty of Management and Economic, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
2 Master of Business Management, Department of Business Management, Faculty of Management and Economic, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Our society calls for Islamic structures, equal chance, justice, and support for the disadvantaged in creating businesses. These issues can be facilitated within the framework of Islamic banking which in turn doubles the growth of entrepreneurial activities. The current research was carried out with the aim of identifying the factors affecting entrepreneur-oriented Islamic banking with a meta-synthesis approach. To this end, 47 studies were extracted from various scientific databases for the period 1990-2021 and analyzed using the seven-step model of Sandelowski and Barroso, to extrapolate the relevant concepts and categories. Based on the research findings, 18 concepts were identified in the form of 7 categories, which were divided into economic and social factors. The categories of changing risk management in investments, granting credits based on Islamic contracts, changing the pattern of bank deposit reserves, respecting the rights of beneficiaries, managing financial markets based on Islamic contracts, establishing justice-oriented contexts, and paying attention to the culture and knowledge based on Islam are identified as the factors affecting Islamic banking.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Banking
  • Entrepreneurship Development
  • Risk Management
  • Justice-oriented
  • Entrepreneur Bank

مراجع

احمدوند، علیرضا. (1400). «بررسی وضعیت وعملکرد بانکداری اسلامی در کشورهای اسلامی». هفتمین کنفرانس بین المللی مدیریت، حسابداری و توسعه اقتصادی، تهران.
اسراری، داود. (1398). «ابزار و موقعیّت‌های حاکمیت شرکتی در نظام بانکداری اسلامی». فصلنامۀ مطالعات نوین بانکی، 2(2): 159-178.
اصولی، سیدحسن و اسدی، اصغر (1391) «تبیین مدل ارزیابی بانکداری اسلامی با تأکید بر شاخص‌های اجرایی». همایش بانکداری اسلامی، تهران.
پایتختی اسکویی، سیدعلی و عرب مازار، عباس. (1395). «بررسی اثر عقدهای بانکداری اسلامی بر نرخ بیکاری در ایران». اقتصاد اسلامی، 16(61): 65-77.
توکلی، محمد جواد و کریمی، عبدالخالق. (1393). «شاخص‌ بانکداری اسلامی». معرفت اقتصاد اسلامی، 6 (11): 71-93.
خدامی، افشین و رئیسی، عباس. (1392). «وجه تمایز بانکداری اسلامی در مقایسه با بانکداری فراگیر از نقطه‌نظر کارآفرینی بانکی». نخستین کنفرانس ملی توسعۀ مدیریت پولی و بانکی، تهران.
خسروی، میثم و ندری، کامران. (1399). «نقدی بر نظریۀ بهرۀ بانکی در مطالعات بانکداری اسلامی با تکیه بر تأثیر خلق پول در تعیین نرخ بهره». مطالعات اقتصاد اسلامی، 12(2): 1-34.
ذاکرنیا، احسان و خادم‌علیزاده، امیر. (1396). «اصول حاکم بر اعتباری‌سنجی در مدیریت‌ ریسک‌‌اعتباری بانکداری ‌اسلامی از نگاه قرآن». تحقیقات مالی اسلامی، 6(2): 5-34.
رحیمی کلیشادی، محمد و گودرزی، غلامرضا. (1396). «نقش بانک ها و مؤسسات اعتباری در حمایت از فعالیت های مولد و اشتغال‌زایی (با تأکید بر اصلاح الگوی بانکداری)». سومین همایش مالی اسلامی، تهران.
زنگنه، محسن؛ غفاری‌فرد، محمد و عالمی، محمدجواد. (1398). «بررسی تطبیقی مدیریت ریسک نقدینگی در بانکداری اسلامی و متعارف (مطالعۀ موردی افغانستان و ایران)». نشریۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی. ۸ (۲۶): 131-150.
سیدنورانی، سید محمدرضا؛ خادم‌علیزاده، امیر و رضوانی، سید علی. (1396). «طراحی شاخص ترکیبی بانکداری اسلامی در ایران». اقتصاد اسلامی، 17(68): 119-151.
شجری، پرستو (1389). «چشم انداز بانکداری اسلامی صنعتی رو به رشد در جهان»، معرفت اقتصادی، 13(1): 23-37.
شعبانی، احمد و عادل رستخیز، علی. (1391). «تحلیل تطبیقی ریسک در بانکداری متعارف و بانکداری بدون ربا در قالب عقود اسلامی». تحقیقات مالی اسلامی، 2(1): 7-38.
صادقی شاهدانی، مهدی و آقابابایی، محمدابراهیم. (1390). «تحلیل مقایسه‌ای ریسک اعتباری در بانکداری اسلامی و بانکداری متداول». تحقیقات مالی اسلامی، 1(1): 89-115.
طاهری، ماندانا و امینی، یاسین. (1399). «نقش حاکمیت شرکتی و رعایت حقوق ذی‌نفعان در بانکداری اسلامی». تحقیقات مالی اسلامی، 10(1)، 1-38.
عبداللهی‌پور، محمدصادق و بت شکن، محمدهاشم. (1399). «راهکارهای بازسازی مالی بانک‌ها در ایران». مدیریت دارایی و تأمین مالی، 8(4): 1-20.
قلیچ، وهاب. (1395). «جایگاه و ابزارهای حاکمیت شرکتی در نظام بانکداری اسلامی». نشریۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی. ۵ (۱۴):۱۱-۸۷.
قلیچ، وهاب و امیری، حسین. (1399). «بررسی ارتباط‌سنجی پژو‌هش‌های بانکداری و مالی اسلامی با متغیرهای کلان اقتصادی (مطالعه موردی: فصلنامه اقتصاد اسلامی)». اقتصاد اسلامی، 20(77): 121-151.
کلائی، مرجان و نوری‌زاده، حسین. (1397). «اصول حاکمیت شرکتی از منظر بانکداری اسلامی در مقایسه با اصول متعارف OECD در بهبود نظام اعتباری بانک‌ها». نشریۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی. ۷ (۲۴): 169-200.
محرابی، لیلا. (1398). «آشنایی با اصول حاکمیت شرکتی بانک‌های اسلامی در مقایسه با بانک‌های متعارف». راهبرد توسعه، 59 (15): 31-49.
محقق نیا، محمدجواد (1390). «درآمدی بر تدوین شاخص ربا در بانکداری اسلامی»، معرفت اقتصادی، 2(4): 33-56.
مکیان، سیدنظام الدین و الراجی، مصطفی. (1400). «تأثیر تسهیلات قرض‌الحسنه بر اشتغال در اقتصاد ایران». نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی. ۱۰ (۳۵): 31-47.
موسویان، سیدعباس و امیرعلی، محمد. (1391). «راهکار اعطای تسهیلات بانک مرکزی به بانک های تجاری در بانکداری اسلامی». اقتصاد اسلامی، 12(46): 123-152.
موسویان، سیدعباس و موسوی بیوکی، سیدمحمدمهدی. (1389). «بررسی امکان استفاده از سوآپ بازده کل جهت مدیریت ریسک اعتباری در بانکداری اسلامی». اقتصاد اسلامی، 10(37): 121-146.
موسویان، سیدعباس؛ مهربان پور، محمدرضا و حشمتی، محمدرسول. (1398). «آسیب‌شناسی و نقد وضعیت بانکداری ایران از منظر عدالت اقتصادی». مطالعات اقتصاد اسلامی، 12(1): 121-150.
میرمعزی، سیدحسین (1384). «الگوی ذخایر سپرده های بانکی در بانکداری اسلامی»، اقتصاد اسلامی، 17(2): 36-49.
نادری، جلال؛ موسویان، سیدعباس؛ ندیری، محمد و زارعی، فاطمه. (1398). «بررسی تطبیقی ریسک اعتباری در بانکداری اسلامی و بانکداری متعارف (با تأکید بر تأثیر عوامل خاص بانکی)». دوفصلنامۀ جستارهای اقتصادی، 16(32): 61-87.
ندیری، محمد؛ موسویان، سیدعباس و نادری، جلال. (1398). «بررسی عوامل تأثیرگذار بر ریسک اعتباری در بانک‌های اسلامی». اقتصاد اسلامی، 19(75): 109-138.
نظرپور، محمدنقی؛ حبیبیان نقیبی، مجید و کفشگر جلودار، حسین. (1393). «اولویت‌بندی ریسک صکوک مرابحه ازطریق نظرسنجی توسط خبرگان مالی و مقایسۀ آن با دیگر ابزارهای بازار سرمایه». پژوهش‌های اقتصادی ایران، 19(59): 181-153.
نظرپور، محمدنقی و رضایی، علی. (1392). «مدیریت ریسک اعتباری در بانکداری اسلامی با رویکرد بررسی عقود و الگوی پرداخت تسهیلات». تحقیقات مالی اسلامی، 2(2): 123-156.
نوراحمدی، مرضیه و مهدوی پارسا، علی. (1398). «رتبه‌بندی بانک‌های ایران از منظر حاکمیت شرکتی با تأکید به وضعیت هیئت مدیره و کمیته های آن». دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 12(41): 211-228.
نوروزی، پیام؛ زینلی دستمال‌باف، مسعود و حسینی، سیده‌محبوبه. (1394). «ویژگی‌های بانکداری اسلامی در کاهش بحران‌های مالی نسبت به بانکداری متعارف». نشریۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی. ۴ (۱۳): ۱۳۰-۱۰۹.
نوروزیان قهفرخی، زهره. (1396). «نقش نظام اعتباری بانک‌ها در حمایت از تولید و اشتغال در چارچوب بانکداری اسلامی». دومین همایش بین‌المللی و چهارمین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران، تهران.
نوری احمد آبادی، حبیب. (1396). «بررسی و تبیین توجیه اقتصادی هزینه‌های نظارت بر قراردادهای مشارکتی در بانکداری اسلامی». نشریۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی ۶ (۱۹): 125-145.
یزدانی، سودابه و کاظمی نژاد، فاطمه (1391)، «شاخص‌های بانکداری اسلامی». همایش بانکداری اسلامی، تهران.
 
Abduh, M., & Omar, M. A. (2012). Islamic banking and economic growth: the Indonesian experience. International Journal of Islamic and middle eastern finance and management. 15(7): 23-32.
Abduh, M., Omar, M. A., & Mesic, E. (2017). Profitability determinants of Islamic and conventional banks in Malaysia: a panel regression approach. Terengganu International Finance and Economics Journal (TIFEJ), 3(1): 1-7.
Abdullah, N. M. (2020). Family entrepreneurship and banking support in Kuwait: conventional vs Islamic banks. Journal of Family Business Management. 2(1): 13-29.
Abdul-Rahman, A., & Nor, S. M. (2016). Challenges of profit-and-loss sharing financing in Malaysian Islamic banking. Geografia, Vol.12, No.2, 23-45.
Aburime, U. T., & Alio, F. (2020). Islamic banking in Nigeria. Africa Growth Agenda, Vol.20, No.4, 30-31.
Ahmad, A. U. F., & Hassan, M. K. (2007). Regulation and performance of Islamic banking in Bangladesh. Thunderbird International Business Review, Vol.49, No.2, 251-277.
Akhter, W., Raza, A., & Akram, M. (2011). Efficiency and performance of Islamic Banking: The case of Pakistan. Far East Journal of Psychology and Business, Vol.2, No.2, 54-71.
Al Rahahleh, N., Ishaq Bhatti, M., & Najuna Misman, F. (2019). Developments in risk management in Islamic finance: A review. Journal of Risk and Financial Management, Vol.12, No.1, 37-42.
Almutairi, A. R., & Quttainah, M. A. (2017). Corporate governance: evidence from Islamic banks. Social Responsibility Journal. Vol.5, No.3, 45-57.
Alnasser, S. A. S., & Muhammed, J. (2012). Introduction to corporate governance from Islamic perspective. Humanomics. Vol.3, No.1, 76-89.
Alwi, Z., Parmitasari, R. D. A., & Syariati, A. (2021). An assessment on Islamic banking ethics through some salient points in the prophetic tradition. Heliyon, Vol.7, No.5, 123-134.
Amjad, T., Rani, S. H. B. A., & Sa'atar, S. B. (2020). Entrepreneurship development and pedagogical gaps in entrepreneurial marketing education. The International Journal of Management Education, 18(2), 100379.‏
Antonio, M. S., Sanrego, Y. D., & Taufiq, M. (2012). An analysis of Islamic banking performance: Maqashid index implementation in Indonesia and Jordania. Journal of Islamic Finance, Vol.176, No.813, 1-18.
Ariff, M., & Rosly, S. A. (2011). Islamic banking in Malaysia: Unchartered waters. Asian Economic Policy Review, Vol.6, No.2, 301-319.
Bidabad, B., & Allahyarifard, M. (2019). Assets and liabilities management in Islamic banking. International Journal of Islamic Banking and Finance Research, Vol.3, No.2, 32-43.
Bilgin, M. H., Danisman, G. O., Demir, E., & Tarazi, A. (2021). Economic uncertainty and bank stability: Conventional vs. Islamic banking. Journal of Financial Stability, Vol.56, No.1, 100-123.
Bukhari, K. S., Awan, H. M., & Ahmed, F. (2013). An evaluation of corporate governance practices of Islamic banks versus Islamic bank windows of conventional banks: A case of Pakistan. Management Research Review. Vol.3, No.1, 123-134.
Buksh, Z. (2016). Can Islamic banking work in South Africa? Unpublished Dissertation. University of Pretoria.
Garrett Jr, R. P., & Covin, J. G. (2015). Internal corporate venture operations independence and performance: A knowledge–based perspective. Entrepreneurship Theory and Practice, 39(4), 763-790.
Ghayad, R. (2008). Corporate governance and the global performance of Islamic banks. Humanomics. Vol.2, No.1, 12-31.
Gheeraert, L. (2014). Does Islamic finance spur banking sector development?. Journal of economic behavior & organization, 103, S4-S20.
Gunputh, R. P. (2014). Micro-Credit in Conventional Banking: Would Islamic Banking be the Golden Age for Entrepreneurs? -The Mauritius Case Study. Journal of Social and Development Sciences, Vol.5, No.1, 14-25.
Hassan, M. K., Hussain, M. E., & Kayed, R. N. (2011). Impact of capital regulations on capital ratios and risk taking of Islamic banks. Review of Islamic Economics, Vol.15, No.1, 5-21.
Hove, P., Sibanda, K., & Pooe, D. (2019). The impact of Islamic banking on entrepreneurial motivation, firm competitiveness and performance in South African small and medium enterprises. Mediterranean Journal of Social Sciences, Vol.5, No.15, 165-171.
Ibrahim, M., & Alagidede, P. (2018). Effect of financial development on economic growth in sub-Saharan Africa. Journal of Policy Modeling, 40(6): 1104-1125.
Imam, P., & Kpodar, K. (2016). Islamic banking: Good for growth?. Economic Modelling, 59: 387-401.
Jones, A. (2017). External financing and the role of financial frictions over the business cycle: Measurement and theory. Journal of Monetary Economics, 92: 1-15.
Kamla, R., & Rammal, H. G. (2013). Social reporting by Islamic banks: does social justice matter? Accounting, Auditing & Accountability Journal. Vol.2, No.1, 24-45.
Kumar, S., & Liu, D. (2015). Impact of globalisation on entrepreneurial enterprises in the world markets. International Journal of Management and Enterprise Development, 2(1): 46-64.‏
Kumar, S., & Liu, D. (2015). Impact of globalization on entrepreneurial enterprises in the world markets. International Journal of Management and Enterprise Development, Vol.2, No.1, 46-64.‏
Lassoued, M. (2018). Corporate governance and financial stability in Islamic banking. Managerial Finance. Vol.3, No.1, 13-40.
Ledhem, M. A., & Moussaoui, W. (2021). Islamic finance for entrepreneurship activities and economic growth: a parametric and non-parametric analysis from Malaysia. PSU Research Review. Vol.4, No.1, 25-36.
Lundstrom, A., & Stevenson, L. (2005). Entrepreneurship policy: Theory and practice. New York: Springer.‏
Malik, A., Ullah, K., Jan, S., Atiq, M., & Abdullah, A. (2021). The role of knowledge diffusion in evolving governance principles for Islamic banking. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, Vol.14, No.4, 835-850.
Mensi, W., Hammoudeh, S., Tiwari, A. K., & Al-Yahyaee, K. H. (2020). Impact of Islamic banking development and major macroeconomic variables on economic growth for Islamic countries: Evidence from panel smooth transition models. Economic Systems, 44(1): 100739.
Mushtaq Ahmad, H., Mushtaq, S. (2016). Role of Islamic Banking on Entrepreneurship: The Key to Global Prosperity and Employment, Imperial College Proceedings, Vol.12, No.2, 83-92.
Nugroho, L., & Nugraha, E. (2020). The Role of Islamic Banking and E-Commerce for The Development of Micro, Small, and Medium Entrepreneur Businesses. Business Economics and Management Research Journal, 3(1): 11-24.
Obaji, N. O., & Olugu, M. U. (2014). The role of government policy in entrepreneurship development. Science Journal of Business and Management, Vol.2, No.4, 109-115.‏
Rosly, S. A. (2005). Critical issues on Islamic banking and financial markets. Authorhouse, Bloomington.
Sandelowski, M., Barroso, J., & Voils, C. I. (2007). Using qualitative metasummary to synthesize qualitative and quantitative descriptive findings. Research in nursing & health, Vol.30, No.1, 99-111.
Suandi, E., Herri, H., Yulihasri, Y., & Syafrizal, S. (2022). An empirical investigation of Islamic marketing ethics and convergence marketing as key factors in the improvement of Islamic banks performance. Journal of Islamic Marketing. Vol.12, No.3, 25-42.
Subramaniam, G., Osman, I., Muhamat, A. A., Ali, E., & Mohamad, S. (2019). Acceptance of Islamic Banking in New Zealand: Perspectives from Potential Customers. Journal of Reviews on Global Economics, Vol.3, No.1, 939-947.
Suhendri, H., Triyuwono, I., Aji, D. M., & Baridwan, Z. (2017). Awareness and Perceptions of Islamic Micro-entrepreneurs on Mudarabah Finance and Justice for Financing Access in Malang Territory Indonesia. International Journal of Economics and Financial Issues, Vol.7, No,1, 252-263.
Zafar, M. B., & Sulaiman, A. A. (2020). Islamic banking in Pakistan: emergence, growth, and prospects. In Growth and emerging prospects of international Islamic banking (pp. 61-77). IGI Global.
Zimmer, L. (2006). Qualitative meta‐synthesis: a question of dialoguing with texts. Journal of advanced nursing, Vol.53, No.3, 311-318.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار