آسیب‏‌شناسی اثر ساختار بودجۀ دولت بر توان تولید ملی؛ با تأکید بر بودجۀ سال 1400 کل کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزشی مدیریت بازرگانی، دانشکدۀ مدیریت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 دکتری توسعۀ اقتصادی و برنامه‌‏ریزی، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران،.

چکیده

اصلاح مالیۀ عمومی، در راستای رعایت انضباط مالی و بودجه‌‏ای، یکی از محورهای سیاست‏‌های کلی تولید ملی و حمایت از کار و سرمایۀ ایرانی (1391) بوده است. باوجوداین، بررسی ساختار بودجه‏‌های یک دهۀ اخیر نشان می‏‌دهد که بودجه‏‌های سنواتی، هنوز از کاستی‏‌های جدی رنج برده و همراه با تداوم و تعمیق کسری تراز عملیاتی طی یک دهۀ اخیر، برای ترمیم این کسری، عمدتاً از شیوه‌‏های ناپایدار و بعضاً موهومی استفاده شده که ساختار تولید را تخریب کرده است. در بررسی حاضر، که به احصای سازوکارهای تأثیر ترمیم بودجه بر ساختار تولید اختصاص داشته، به‏‌طور مشخص در بودجۀ سال 1400، روش‏‌های ترمیم کسری تراز عملیاتی در قالب 6 روش بیش‌‏برآوردی درآمدهای نفتی، برداشت از صندوق توسعۀ ملی، واگذاری شرکت‌‏های دولتی در قالب «ردّ دیون»، واگذاری شرکت‏‌ها در قالب سهام صندوق‏‌های مبادله‏‌پذیر (ETF)، واگذاری دارایی‏‌های دولت و انتشار اوراق مالی شناسایی شده است. بررسی‏‌ها نشان می‏‌دهد این اقدامات ترمیم کسری بودجه‏، دور باطلی را شکل داده که نتیجۀ آن تشدید تخریب تولیدمحوری و کاملاً مغایر با سیاست‏‌های کلی تولید بوده است. از‌این‏‌رو، درنهایت، پیشنهاد شده است که اصلاحات ساختاری در بودجه، در هر دو سطح منابع و مصارف، با تأکید بر بودجه‌‏ریزی برنامه‏‌ای و اصلاحات مالیاتی در کانون تلاش‏‌های دولت جدید، در تدوین برنامۀ هفتم توسعه و نیز لایحۀ بودجۀ 1401 صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Government Budget Structure on the National Productivity; With Emphasis on the Budget of 2021

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mohammad Hadi Sobhanian 1
  • Hossein Rajabpour 2
1 Assistant Professor, Department of Business Management, Faculty of Management, Kharazmi University, Tehran, Iran.
2 PhD in Economic Development and Planning, Faculty of Economics, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Increasing production capacity, which is the main focus of the slogan of recent years, requires extensive structural reforms in the Iranian economy, of which public finance reform is one of the bottlenecks. This issue has been considered in the design of general policies of the resilient economy (2013) and based on this, the reform of the government's revenue system has been targeted. An examination of the budget structure of the last decade shows that the annual budgets have been slightly adapted to the requirements of a resilient economy. Due to the significant increase in the operating balance deficit in recent years, unstable and sometimes imaginary methods have been used to counter this deficit. Specifically in the budget of 2021 from the 6 methods of overestimating oil revenues, withdrawals from the National Development Fund, divestitures of state-owned companies in the form of "debt relief", divestitures of companies in the form of exchange traded funds (ETFs), the focus is on divestitures of government assets and issuance of securities. Studies show that these measures have formed a vicious circle, which has resulted in the intensification of destruction of production-oriented activities. Therefore, structural reforms in the budget at the level of resources and expenditures is of great necessity, as to move in the direction of increasing the country's productive strength.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Production Support
  • Resilience
  • Budget Deficit
  • Tax Revenues
  • Debts

مراجع

آتشبار، توحید؛ پرهیزکاری، سید عباس و حسینی دولت‏آبادی، سید مهدی. (1399). راهنمای ترمیم کسری بودجه با ملاحظه قیود سیاست‏‌گذاری (ویرایش اول)، تهران: مرکز پژوهش‌‏های مجلس شورای اسلامی، شمارۀ مسلسل 17029.
امامی میبدی، م. و دایی کریم‏زاده، س. (1392). «ارتباط تورم و رشد اقتصادی با کسری بودجۀ عمومی». مجلس و راهبرد، 133ـ152.
بانک جهانی (1384). نقش دولت در جهان درحال‏‌تحول، چاپ دوم. گروه مترجمان. مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌‏های بازرگانی.
پرهیزکاری، سید عباس (1393). بررسی لایحۀ بودجۀ سال 1399 کل کشور 1. نکات مهم و محورهای تصمیم‌‏گیری (ویرایش اول) . تهران: مرکز پژوهش‏‌های مجلس شورای اسلامی.
پناهی، علی. (1389). بررسی لایحۀ برنامۀ پنجم توسعۀ 18، فصل نهم ـ بودجه و نظارت: بودجه‌‏ریزی عملیاتی، تهران: مرکز پژوهش‏‌های مجلس شورای اسلامی، شمارۀ مسلسل 10247.
خیرخواهان، جعفر و خالدی، سردار. (1398).« ارزیابی جایگاه ایران در شاخص بین‌‏المللی حقوق مالکیت در سال 2018 (با تمرکز بر نهادها و هزینۀ مبادله)»، تهران: مرکز پژوهش‏‌های مجلس شورای اسلامی، شمارۀ مسلسل 16408.
دسوتو، هرناندو (1386) .راز سرمایه، چرا سرمایه‌‏داری در غرب موفق می‌‏شود و در بقیۀ جاها شکست می‏‌خورد؟، تهران: نشر نی.
دلاوری،  مجید؛ بصیر،  سجاد (1391). «بررسی تاثیر بی‏ثباتی اقتصادی با تأکید بر کسری (مازاد) بودجه بر رشد اقتصادی در ایران». اقتصاد پولی، مالی، 169ـ187.
رنانی، محسن (1376). بازار یا نابازار، بررسی موانع نهادی کارایی نظام بازار در ایران، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
رنانی، محسن؛ دلالی اصفهانی، رحیم و صمدی، علی حسین (1387). رابطۀ حقوق مالکیت و رشد اقتصادی در چارچوب یک الگوی رشد درونزا.
رودریک، دنی (1397). یک علم اقتصاد، تجویزهای بسیار، ترجمۀ هادی ورتابیان کاشانی، تهران: وزارت امور اقتصادی و دارایی.
سرخه دهی، ف.؛ راغفر، ح؛ مؤمنی، ف. (1396). «امنیت حقوق مالکیت و توسعه نیافتگی در ایران». فصلنامۀ مطالعات راهبردی، 33ـ64.
سید رضائی، میریعقوب؛ پورعزت، علی اصغر و سعدآبادی، علی اصغر (1395). «رصد چالش های سیستم بودجه بندی ایران با هدف توسعۀ رویکرد عدالت منطقه‌‏ای با تکنیک فازی». بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی, 483ـ506.
شاکری، عباس (1395). مقدمه‏‌ای بر اقتصاد ایران، تهران: رافع.
صدیقی، ع و جلالی موسوی، ع (1399). «بررسی عملکرد قانون بودجه و عملکرد مالی دولت در سال 1398، تهران»: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، شمارۀ مسلسل 17284.
صمت (1395). برنامۀ راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت (ویرایش دوم)، تهران: وزارت صنعت، معدن و تجارت.
صمدی، ع. (1388)، «سرمایۀ اجتماعی و توسعۀ مالی: اقتصاد ایران (1385ـ1350)». مجلۀ تحقیقات اقتصادی, 1ـ117.
عجم اوغلو،  دارون و رابینسون، جیمز  (1398). راه باریک آزادی، ترجمۀ علیرضا بهشتی شیرازی و جعفر خیرخواهان تهران: روزنه.
فاطمی، سید محمدحسین (1398). «بررسی لایحۀ بودجۀ سال 1399 کل کشور 55. بند الف، تبصرۀ 2 (واگذاری سهام دولت و شرکت‏‌های دولتی از طریق صندوق‌‏های سرمایه‌‏گذاری قابل‌‏معامله در بورس)»، تهران: مرکز پژوهش های‏مجلس شورای اسلامی، شمارۀ مسلسل 16863.
قاسمی، م. و  مهاجری، پ. (1394). بررسی رفتار چرخ‌ه‏ای سیاست مالی در ایران. پژوهشنامۀ اقتصادی، 75ـ102.
کاتوزیان، محمدعلی (همایون) (1358). آدام اسمیت و ثروت ملل. تهران: شرکت سهامی کتاب‏‌های جیبی.
گرونیوکن، جان؛ ون دن برگ، آنت و اسپیتهوون، آنتون (1391). مقدمه‏‌ای بر اقتصاد نهادگرا. ترجمۀ اصلان قودجانی. تهران: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
گریفین، کیت (1382) .راهبردهای توسعۀ اقتصادی، ترجمۀ حسین راغفر و حسین هاشمی. تهران: نشر نی.
مجیدزاده، رضا و گنجی، بهاره (1393). پروانه‏‌های رسته از پیله؛ نگاهی به روند توسعه در جهان، تهران: نشر پرکاس.
معماریان, محمد حسین؛ صدیقی، علیرضا و پرهیزکاری، سیدعباس (1399). بررسی لایحۀ بودجۀ سال 1400 کل کشور 2. کلیات، تهران: مرکز پژوهش‌‏های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 17291.
موسوی، سید سعید (1396). آسیب‏‌شناسی عملکرد اسناد خزانۀ اسلامی، تهران: مرکز پژوهش‌‏های مجلس شورای اسلامی. شمارۀ مسلسل: 15542
موسوی جهرمی, یگانه و زائر، آیت (1387). «بررسی اثر کسری بودجه دولت بر مصرف و سرمایه‌‏گذاری بخش خصوصی در ایران». پژوهش‏‌های رشد و توسعۀ پایدار, 1ـ19.
مؤمنی و صالیان، ه.؛ دقیقی اصلی، ع.؛ و زمانیان، م. (1389).«بررسی ارتباط درآمدهای مالیاتی و کسری بودجۀ دولت در اقتصاد ایران». اقتصاد مالی، 177ـ200.
نصیری‏اقدم، علی و آقاجانی معمار، احسان (1396) .«عارضۀ بین کارایی در خصوصی‌‏سازی با هدف تعقیب کسب درآمد». فصلنامۀ مجلس راهبرد.
نورث، داگلاس (1379) .ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی، ترجمۀ غلامرضا آزاد (ارمکی) تهران: نشر نی.
نورث، داگلاس (1385) .نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمۀ محمدرضا معینی. تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌‏ریزی.
نیلی، مسعود و همکاران (1382) .خلاصه‏‌مطالعات طرح «استراتژی توسعۀ صنعتی کشور»، تهران: مؤسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف.
هادی زنوز، بهروز (1389). بررسی نظام برنام‏‏ریزی اقتصادی در ایران (دورۀ قبل از انقلاب اسلامی)، تهران: مرکز پژوهش‏‌های مجلس شورای اسلامی.
هادیان، م؛ درگاهی، ح (1396). «نقش سیاست‏‌های اقتصاد کلان در ثبات مالی اقتصاد ایران». فصلنامۀ پژوهش‏‌های اقتصادی ایران، 45ـ82.
 
Chen, W., Los, B., McCann, P., & Ortega Argiles, R. (2017). “The continental divide? Economic exposure to Brexit in regions and countries on both sides of the channel”. Regional Science, 97, 25–54.
Colombatto, E. (2006). “On economic growth and development”. Review of Austrian, 19, 243-260.
Muscatelli, V., Tirelli, P., & Carmin. (2002). “Does institutional change really matter? Inflation targets, central bank reform and interest rate policy in the OECD countries‏”. The Manchester School 70.4 , 487-527.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار